काठमाडौं- छिमेकी मुलुक भारतमा यतिखेर चर्चामा रहेको नाम हो, जुही चावला। कुनै समय आफ्नो अभिनय र सुन्दरताले चर्चामा रहेकी बलिउड नायिका जुही चावला अहिले भने फाइभ जी रेडियसन र दिल्ली हाई कोर्टका कारण चर्चामा आएकी हुन्।
विगत १० वर्षदेखि वातावरण र जलवायु परिवर्तनका बारेमा उनले सामाजिक सञ्जालमा जनचेतना फैलाउँदै आएकी छन्। भारतले फाइभ जी रेडियसनको परीक्षण विस्तार गर्न लागेसँगै उनले यसको विरोध गर्दै दिल्ली हाइ कोर्टमा रिट दायर गरेकी छन्।
जुहीका अनुसार फाइभ जी रेडियसनले वातावरण, वन्यजन्तु, पशुपन्छी र सम्पूर्ण मानव जीवनलाई नराम्रो असर पार्नसक्छ। उनले भनेकी छन्, ‘फोर जीसम्म त ठीकै थियो तर फाइभ जीले उच्च मात्रामा हानिकारक रेडियसन वातावरणमा फाल्छ र हामी २४ सै घण्टा, ३६५ दिन नै हानिकारक रेडियसनमा बस्न बाध्य हुन्छौं। यसले सम्पूर्ण जीवनमा हानी गर्नसक्छ।’
दिल्ली हाई कोर्टमा रिट दायर गरेको भोलिपल्टै यसबारे सुनुवाइ भयो। कोभिड-१९ का कारण ‘भर्चुअल्ली’ भएको सुनुवाइको लिंक जुहीलाई कोर्टले पठायो। जसलाई लिंक पठायो उही मात्रै सहभागी हुनुपर्ने ठाउँमा जुहीले त्यो लिंक ट्वीटर र इन्स्टाग्राममा राखिन् र सबैलाई सुनुवाइमा सहभागी हुन आग्रह गरिन्।
कोर्टको सुनुवाइ सुरू हुँदै गर्दा जुहीले नै अभिनय गरेको फिल्मको गीत ‘घुङ्घटकी आडमे दिलवरका दिदार अधुरा लग्ताहे...’ उनका एक फ्यानले गाउन थाले। जजले उनको माइक म्युट गराइदिए तर फेरि एक छिनमा तिनै व्यक्तिले ‘लाल लाल होटो पे...’ बोलको गीत गाउन थाले।
अनुसन्धान र विज्ञानले समेत जुहीको कुरालाई गलत प्रमाणित गरिसकेको छ। सन् २०१८ मा बलिउडमै एक फिल्म आएको थियो, रोवर्ट टु प्वोइन्ट ओ। त्यसमा पनि यिनै रेडियसन र यसले चरामा पार्ने असर देखाइएको छ।
कोर्टको मानहानी गरेको र महत्त्वपूर्ण समय नष्ट गरेको भन्दै उल्टै जुही जरिवानामा परिन्। जरिवानास्वरूप उनले अदालतलाई २० लाख भारु नगद तिर्नुपर्ने भयो। फाइभ जी रेडियसनले बोटबिरुवा, चराचुरुङ्गी, पशुपन्छी र मानिसलाई असर गर्छ भन्ने गतिलो प्रमाण दिन नसक्दा उनले मुद्दा पनि हारिन्।
जुहीको यो केसपछि सबैले उनलाई वातावरण जोगाउनभन्दा चर्चाका लागि रिट दायर गरेको आरोप लगाएका छन्। अदालतलेसमेत उनलाई चर्चाका लागि यो सब फन्डा गरेको र त्यसमा जुही सफल भएको फैसला सुनायो।
अनुसन्धान र विज्ञानले समेत जुहीको कुरालाई गलत प्रमाणित गरिसकेको छ। सन् २०१८ मा बलिउडमै एक फिल्म आएको थियो, रोवर्ट टु प्वोइन्ट ओ। त्यसमा पनि यिनै रेडियसन र यसले चरामा पार्ने असर देखाइएको छ।
के हो फाइभजी रेडियसन?
रेडियसन अर्थात् रेडियो फ्रिक्वेन्सी वेभ भनेको एक प्रकारको इलेक्ट्रोम्याग्नेटिभ (ईएम) वेभ हो। यसबारे १२ कक्षाको फिजिक्स किताबमा लेखिएको छ- 'इलेक्ट्रिक्स फिल्डस् र म्याग्नेटिभ फिल्डस्को भाइब्रेसनबाट इलेक्ट्रोम्याग्नेटिभ वेभ उत्पन्न हुन्छ। यसले इनर्जीलाई एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा पुर्याउँछ।'
यो प्रक्रिया प्राकृतिक र मानवनिर्मित दुई प्रकारले हुन्छ। प्राकृतिक उदाहरणको लागि प्रकाश। प्रकाश पनि एकप्रकारको ईएम वेभ हो। मानवनिर्मित उदाहरणमा भने हामी फोरजी, फाइभजी, माइक्रो वेभ, रेडियो वेभलगायतलाई लिन सक्छौं।
यसको फ्रिक्वेन्सी र वेभलेन्थ हेरेर कुन प्रकारको ईएम वेभ हो भन्ने छुट्याउन सकिन्छ। जसको सबैभन्दा लामो वेभलेन्थ छ, त्यो रेडियो वेभ हो। जसको वेभलेन्थ छोटो छ, त्यो माइक्रो वेभ। एकै ठाउँमा जम्मा पारिएको माइक्रो वेभले ताप उत्पन्न गराउँछ। त्यस्तै एन्फ्रा रेड वेभ भने रिमोर्ट कन्ट्रोलहरूमा प्रयोग गरिन्छ।
भिजिबल लाइटस्, युभी रेज्, एक्स रेज र गामा रेजजस्ता धेरै एएम उत्पन्न हुन्छन्। गामा रेज र कस्मिक रेजमा भिजिबल लाइटसपछि उत्पन्न हुने रेडियसनहरू भने वातावरण, पशुपन्छी, चराचुरुङ्गी र मानव जीवनका लागि हानिकारक हुन्छ। यस्तो हानिकारक रेडियसनलाई आएनाइजिङ रेज भनिन्छ।
के साँच्चै फाइभ जी रेडियसन हानिकारक हुन्छ?
जब मोबाइल फोनको आविष्कार भयो, त्यो बेलादेखि नै रेडियसनका बारेमा खोज अनुसन्धान भइरहेका छन्। सुरूमा ‘टु जी रेडियसन’को सुरुआत भयो। त्यो समयमा मुसाबाट यसको अनुसन्धान थालिएको थियो। मुसालाई टु जी रेडियसनको हिट दिँदा उसमा कुनै असर नदेखिएपछि यो आममानिसमा छाडिएको थियो।
समयक्रमसँगै प्रविधिको विकास भइरहेको छ। अहिले फोर जी हुँदै फाइभ जीसम्मको रेडियसन भारतले परीक्षण गर्ने तयारी गरिरहेको छ। विज्ञान र अनुसन्धानले अहिलेसम्म यसले सम्पूर्ण जीवन र वातावरणमा असर नगर्ने बताएको छ।
फोनमा लामो समयसम्म कुराकानी गर्दा फोन तात्न सक्छ, यसले कानमा ताप दिनसक्छ, तर दीर्घकालिन असर भने दिँदैन।
विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओ) ले पनि फाइभ जी रेडियसनले मानव स्वास्थ्यमा कुनै असर नगरेको बताएको छ। हल्ला चलेजस्तो छालाको क्यान्सर, नपुंसक या गर्भपनत हुने जस्ता समस्या रेडियसनकै कारण नदेखाएको बताएको हो। यसबारे अझै अनुसन्धान जारी छ।
सबै तथ्यलाई केलाउँदा फाइभ जी रेडियसन अन आएनाइजिङ रेडियसन हो। यसले मानव जीवन र वातावरणमा कुनै असर नगर्ने बताउँछन् अस्ट्रेलिया मेलवर्नमा अवस्थित स्विनवर्न युनिर्भसिटीका प्रोफेसर एन्ड्रियु उड। उनले भनेका छन्, ‘फाइभ जी रेडियसन अनआएनाइजिङ रेडियसनमा पर्छ। त्यसैले यसले वातावरण, चराचुरुङ्गी, पशु तथा मानवमा कुनै असर गर्दैन।’
त्यस्तै, प्रविधिबारे जानकारी दिने सञ्चारमाध्यम सीनेटका साइन्स एडिटर ज्याक्सन रायनले भनेका छन्, ‘सन् २०१८ मा फाइभ जी रेडियसन परीक्षणकै कारण नेदरल्याण्ड्समा ३०० चरा मरेको मिथ्या सूचना भाइरल भएको थियो। तर, त्यो झुठो भएको प्रमाणित भइसकेको छ।’
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749801778.jpg)
-1749979333-1749983311.jpg)
-1749826086.png)
