गण्डकीको अंक गणित : एक्लाएक्लै लड्दा एमाले अघि, गठबन्धन हुँदा पहिलेका सिट पनि गुम्ने

निर्वाचन विशेष

रिखिराम जिसी शुक्रबार, भदौ ३१, २०७९ १५:४३

पोखरा– आगामी मंसिर ४ गते प्रदेश सभा तथा प्रतिनिधि सभा निर्वाचनका लागि राजनीतिक दलहरूले तयारी सुरु गरिसकेका छन्। सत्ता साझेदार दलहरू चुनावी गठबन्धनको तयारीमा जुट्दा एमाले भने एक्लै लड्ने स्थितिमा छ।

दलहरूले प्रदेश तथा प्रतिनिधि सभा उम्मेदवारका लागि नाम सिफारिस गरिरहेका छन्। केही राजनीतिक दल मतदातालाई प्रभावमा पार्न चुनाव केन्द्रित कार्यक्रममा जुटिराखेका छन्।

गण्डकीका ११ जिल्लामा प्रतिनिधि सभामा प्रत्यक्षतर्फ १८ सिट छन्। २०७४ को प्रतिनिधि सभा निर्वाचनमा एमाले—माओवादी वाम गठबन्धन बनाइ चुनावमा गएका थिए। उक्त निर्वाचनमा वाम गठबन्धनले १६ सिट जित्न सफल भएको थियो।

कांग्रेसले एउटा सिटमा चित्त बुझाउनु परेको थियो। कांग्रेसले नवलपुर १ जित्दा कांग्रेसकै समर्थनमा तत्कालीन नयाँ शक्ति पार्टीका अध्यक्ष बाबुराम भट्टराई गोरखा २ बाट विजयी भएका थिए।

त्यति बेलाको बलियो वाम गठबन्धन अहिले ३ धारमा विभाजित छ। एमाले र माओवादी अहिले विपरीत कित्तामा छन्। त्यतिमात्र होइन, एमाले विभाजित भएर नेकपा एकीकृत समाजवादी बनेको छ। यही परिस्थितिमा गण्डकी प्रदेशमा नतिजा ७४ सालकोभन्दा फरक आउने निश्चित छ।

अघिल्लो निर्वाचनमा एक सिटमा चित्त बुझाएको कांग्रेसलाई पहिलाभन्दा बढी सफलता मिल्न सक्छ। जसको बलियो आधारको रुपमा गत वैशाखमा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनको मतलाई मान्न सकिन्छ। स्थानीय तहको वडागत नजिता हेर्ने हो भने प्रतिनिधि सभामा एमाले, कांग्रेस र माओवादीबाहेक अन्य दलले चुनाव जित्ने सम्भावना कम देखिन्छ।

स्थानीय तहको नतिजाअनुसार एमाले ११, कांग्रेस ६ र माओवादी १ स्थानमा अगाडि छन्। एमाले कास्की २, कास्की ३, तनहुँ २, पर्वत, नवलपुर २, बागलुङ १ र २, मनाङ, मुस्ताङ, म्याग्दी र लमजुङमा अघि छ। कांग्रेस कास्की १, गोरखा १, तनहुँ १, नवलपुर १, स्याङजा १ र २ मा अगाडि छ। माओवादी गोरखा २ मा अघि छ।

मुस्ताङ, मनाङ, स्याङ्जा १, कास्की ३ र तनहुँ २ मा एमाले कांग्रेसभन्दा हजारभन्दा कम मतले अगाडि छ। मनाङ, मुस्ताङ, पर्वत र नवलपुर २ मा कांग्रेस, माओवादीलगायतको सत्ता गठबन्धले पाएको मतभन्दा एमालेको मत धेरै छ। गोरखाका २ क्षेत्रमा एमाले तेस्रो स्थानमा छ। एउटा क्षेत्रमा कांग्रेस र दोस्रो क्षेत्रमा माओवादी अगाडि छ।

स्थानीय तहमा वडाध्यक्षले पाएको मतलाई आधार मान्ने हो भने एक्लाएक्लै लड्दा एमाले पहिलो पार्टी बन्न सक्ने देखिन्छ। तर, सत्ता गठबन्धन एकातिर अर्कातिर एमाले हुनुपर्दा एमालेमाथि गठबन्धन भारी पर्ने देखिन्छ।

गठबन्धन हुँदाको आकलन गर्ने हो भने गण्डकी प्रदेशमा प्रतिनिधि सभातर्फ १८ सिटमा गठबन्धनको १४ सिट सुरक्षित देखिन्छ। वडागत मत आधार मान्दा कांग्रेस एक्लै ६ ठाउँमा अगाडि छ। गठबन्धन हुँदा पनि केही ठाउँ भने रोचक बन्ने देखिएको छ।

कास्की २, कास्की ३, पर्वत, नवलपुर २, लमजुङ, मनाङ र मुस्ताङमा कडा प्रतिस्पर्धा हुने देखिन्छ। वडागत नतिजा हेर्दा यी क्षेत्रमा एमालेले प्राप्त गरेको मत र सत्ता गठबन्धनको दलहरूले प्राप्त गरेको मत बराबर जस्तो छ। जसले गर्दा अन्य दल र नयाँ थपिएका मतदातामा भर पर्नुपर्ने हुन्छ।

यद्यपि गठबन्धनको भागबन्डाको टुंगो लागिसकेको छैन। जसले गर्दा कांग्र्रेसलाई कति र अन्यलाई कति भन्नेबारे भन्न सकिने अवस्था छैन। साथै पार्टीले उठाउने उम्मेदवार, उम्मेदवारको लोकप्रियता, उम्मेदवारप्रति जनताको विश्वास, नयाँ थपिएका मतदाताको मतले पनि मतपरिणाममा फरक ल्याउन सक्छ।

गत स्थानीय तह निर्वाचनमा मुख्य तीन पार्टीले पाएको मत
–   कास्की १– कांग्रेस ३३८३७, एमाले ३०१९६, माओवादी ३२७८, राप्रपा १८१८
–   कास्की २– एमाले २११६४, कांग्रेस १९००८, राप्रपा २०७९, एस २०५३, माओवादी ११९८, जसपा १५३
–   कास्की ३– एमाले २९८०५, कांग्रेस २८८४६, माओवादी २४००, राप्रपा १०६५, एस ५०१
–   गोरखा १– कांग्रेस २७०८४, माओवादी २५४७२, एमाले १४५६६, जसपा २७५४, राप्रपा २२७, एस ७०,
–   गोरखा २– माओवादी २२२५०, कांग्रेस २११३६, एमाले ७९२६, जसपा ७५०४, राप्रपा ८७८
–   तनहुँ १– कांग्रेस ३३१०६, एमाले २२२१०, माओवादी ८४७४, राप्रपा १७७५, एस ८९२, जसपा ५४
–   तनहुँ २– एमाले ३०९६२, कांग्रेस ३०६०६, माओवादी ६८३६, एस १२५२, राप्रपा ९५५
–   पर्वत– एमाले ३५७१६, कांग्रेस २९३४४, माओवादी ५३६१, एस ५४६, राप्रपा ४९३
–   नवलपुर १– कांग्रेस ४०५११, एमाले ३९९५१, राप्रपा २३७३, माओवादी १९२१, जसपा १८८
–   नवलपुर २– एमाले ४१७९८, कांग्रेस ३८६१९, राप्रपा २३५५, माओवादी १७४२, जसपा ३०३, एस २१४
–   बागलुङ १– एमाले २१९७८, कांग्रेस १९५१३, राजमो ६०६७, माओवादी २५२९, एस २४५१
–   बागलुङ २– एमाले १९०३०, कांग्रेस १७७५१, माओवादी ९७५१, राजमो ६६७८, एस ३८८
–   मनाङ– एमाले १२५८, कांग्रेस १२२०
–   मुस्ताङ– एमाले ३१२८, कांग्रेस २७४२, राप्रपा १८
–   म्याग्दी– एमाले २३२१०, कांग्रेस २००३८, माओवादी ८५९३, राप्रपा २१७
–   लमजुङ– एमाले ४०१९७, कांग्रेस ३५२७६, माओवादी ६१२७, राप्रपा ११८४, जसपा १९०
–   स्याङ्जा १– कांग्रेस ३७५१०, एमाले ३६८४५, माओवादी १९८४, राप्रपा १००२
–   स्याङ्जा २– कांग्रेस ३६८०६, एमाले ३४८०९, माओवादी १२४३, राप्रपा ५११, एस २३३