कसरी फुत्कियो उपमहासचिव हरिबोलको टिकट?

निर्वाचन विशेष

नारायण अधिकारी शनिबार, कात्तिक ५, २०७९ ०७:३०

काठमाडौं– करिब १ वर्षअघि नेपाल लाइभको कार्यालयमा पुगेका माओवादी केन्द्रका नेता हरिबोल गजुरेलले भनेका थिए, ‘गठबन्धन नै भए पनि सिन्धुलीका दुवै क्षेत्र माओवादीले लिनपुर्छ। दुवै क्षेत्रमा एक्ला–एक्लै लड्दा पनि माओवादीको जित सुनिश्चित छ।’

जितको आधार समेत दिँदै उनले थपे, ‘१ मा राजन लोकप्रिय छन्। म दुईपटक निर्वाचित भएको २ मा धेरै विकासका काम भएका छन्।’

क्षेत्र नम्बर १ मा लोकप्रिय र जित सुनिश्चित भएका भनिएका उनै नेता लेखनाथ दाहाल (राजन) ले गजुरेलको प्रतिनिधि सभाको टिकट फुत्काए। टिकट नै नपाएपछि उपमहासचिव समेत रहेका गजुरेल भने असन्तुष्ट बनेका छन्। गत शुक्रबार मात्रै गजुरेलले पार्टी कार्यालय पेरिसडाँडा र अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डलाई असहमतीको पत्र थमाएका छन्। आफूले टिकट नपाउनुको कारणबारे प्रष्ट पार्नुपर्ने गजुरेलको अडान छ। टिकटबारे प्रष्ट नपारेसम्म चुनावी अभियानमा भाग नलिने समेत उनले बताएका छन्।

गजुरेलको टिकट फुत्काएका दाहाललाई चुनावी चटारोले छोइसक्दा गजुरेल भने केन्द्रमै बसेका छन्। चुनावी अभियानमा उनी सामेल भइसकेका छैनन्। यसबारे जिज्ञासा राख्दा माओवादी केन्द्र सिन्धुलीका जिल्ला नेता ज्वाला न्यौपाने (पुकार) भन्छन्, ‘उहाँको साथ समर्थन सबै छ। केन्द्रीय स्तरको नेता भएकाले अन्यत्र समेत जानु परेकाले जिल्ला नआउनु भएको हो।’

उठेका दुवै चुनाव जितेका गजुरेल यसपटक भने टिकन नै नपाएपछि असन्तुष्ट बनेका छन्। आफ्नो जित सुनिश्चित हुँदा समेत टिकट नदिइएको उनको भनाइ छ। उठेका दुबै चुनाव जितेका, पार्टीको उपमहासचिव समेत रहेका र कुनै समय प्रचण्ड निकट रहेका भनेर चिनिएका उनै गजुरेलले टिकट नै नपाउने अवस्था कसरी आयो त?

नेकपा हुँदा दोहोरो चरित्र
नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रबीच एकता भएपछि गठन भएको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) का स्थायी कमिटी सदस्य थिए हरिबोल गजुरेल। नेकपामा तत्कालीन अध्यक्षद्वय केपी शर्मा ओली र पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड) बीच मतभेद सुरु भएपछि दुवै जनाले आफू निकट नेताको छुट्टाछुट्टै भेला समेत गरेका थिए।

त्यतिबेला गजुरेल दुबै पक्षको भेलामा गएका थिएनन्। पूर्वमाओवादी भएर पनि आफूले बोलाएको भेलामा नआएकाले त्यतिबेलादेखि नै प्रचण्ड गजुरेलसँग असन्तुष्ट थिए। अझ त्यतिबेला गजुरेललाई ओली खेमामा जान लागेको भनेर चर्चा समेत गरिएको थियो। तर त्यतिबेला उनले आफू पार्टी एकताको पक्षमा रहेकाले दुवै पक्षको गुट भेलामा नगएको दाबी गरेका थिए।

यद्यपि सर्वोच्च अदालतले २०७७ फागुन २३ नेकपाको एकतालाई मान्यता नदिइ पुरानै अवस्था (एमाले र माओवादी केन्द्र) मा फर्काइदिएपछि गजुरेल माओवादी केन्द्रमै रहेका थिए। ‘जब–जब प्रचण्डलाई संकट पर्छ त्यसपछि प्रचण्डले नै गजुरेललाई अघि सार्ने गरेका थिए। तर नेकपामा रहँदा देखिएको उनको दाहोरो चरित्रको असर अहिलेको चुनावमा देखिएको हुनसक्छ,’ प्रचण्ड निकट मानिने एक नेताले भने।

महासचिव कार्ड
माओवादी केन्द्रमा आठौं राष्ट्रिय महाधिवेशनबाट केन्द्रीय समिति निर्वाचित भए पनि पदाधिकारी चयन पेचिलो बनेको थियो। अध्यक्षमा प्रचण्ड चुनिए पनि त्यसपछिको कार्यकारी पद महासचिवलगायत अन्य पदाधिकारी चुनिन बाँकी थियो।

महासचिवका लागि मुख्य गरी जनार्दन शर्मा (प्रभाकर) र वर्षमान पुन (अनन्त) को दाबेदारी बलियो थियो। दाबेदारी धेरै भएकाले महासचिव चुन्न सकस भइरहेका बेला खुमलटार पुगेर गजुरेलले पनि महासचिव पदका लागि दाबी पेस गरेका थिए।

दाबेदारी धेरै भएपछि शर्मा,पुन वा गजुरेल महासचिव बनेनन्। प्रचण्डले देव गुरुङलाई रोजे। नेकपामा दुईलाइन संघर्ष भएकै बेला मौन बसेको र त्यसमाथि महासचिव चुन्न सकस परेको बेला अर्को दाबेदारी गरेर अड्को थापेको अर्थमा प्रचण्डले बुझेको हुनसक्ने माओवादी नेताहरु बताउँछन्।

गजुरेलको अफर– अध्यक्षलाई घर
गजुरेलले पार्टीमा आलोचनात्मक चेतको जरुरी रहेको बताउँदै आएका थिए। नेपाल लाइभसँगकै एक कुराकानीमा गजुरेलले भनेका थिए– ‘पार्टी र नेतृत्वलाई सही ट्रयाकमा ल्याउन सकारात्मक आलोचना आवश्यक छ।’ गजुरेलले यसो भनिरहँदा प्रचण्ड घरबेटी शारदा अधिकारीका कारण विवादको केन्द्रमा थिए।

त्यसपछि गजुरेलले अध्यक्षलाई बरु पार्टीले नै घर बनाएर राख्ने, तर ठेकेदार अधिकारीको घरमा बस्न नहुने समेत बताएका थिए।

नेपाल लाइभसँगको कुराकानीमा उनले भनेका थिए, ‘नेताहरु कसै न कसैको घरमा बस्नै पर्‍यो। काठमाडौंमा घर बनाउने भनेको धनीमानी, पैसा हुने व्यापारी र ठेकेदारहरुले नै हो। अध्यक्षको निवासलाई लिएर विवाद आएका छन्। एकपटक बालाजुको विस्तारित बैठकमा हाम्रो केन्द्रीय समिति सदस्यको सम्पत्ति पार्टीलाई दिने र पार्टीले व्यवस्थापन गर्ने भनिएको थियो। औपचारिक रुपमा मैले अध्यक्षलाई लिखित पनि दिएको छु। जे जस्तो भए पनि निवासका विषयमा नयाँ विकल्प दिनै पर्छ। जसले गर्दा विवाद नआओस्। तत्काल अध्यक्षको निवासको व्यवस्थापन गर्ने भनेको छु। त्यसो हुँदा निवासलाई लिएर प्रश्न उठ्दैन।’

कुनै समय प्रचण्डनिकट मानिएका नेता गजुरेलले माओवादीलाई सही ‘ट्रयाक’ मा राख्ने भन्दै आलोचना गर्न थाल्दा त्यसलाई खुमलटारले नपचाएको र त्यसैको परिणाम अहिले चुनावमा देखिएको गजुरेल निकट नेताको बुझाइ छ।

आठ पालिकाको साथ दाहाललाई
गजुरेलको टिकट खोसिनु र दाहालले पाउनुलाई स्थानीयस्तरको लोकप्रियता अर्को कारक हो। सिन्धुलीका ९ पालिकामध्ये ८ पालिकाको माओवादी नेतृत्वले दाहाललाई साथ दिएका थिए। ८ पालिकाका इन्चार्ज, अध्यक्ष तथा जनप्रतिनिधिहरु दुई पटकसम्म खुमलटार पुगेर दाहाललाई टिकट दिन प्रचण्डलाई आग्रह गरेका थिए।

खुमलटार पुगेका स्थानीय नेतालाई प्रचण्डले निराश नपार्ने वचन दिएका थिए। सिन्धुलीका माओवादी केन्द्रका नेता ज्वाला न्यौपाने (पुकार) भन्छन्, ‘गजुरेल उपमहासचिव पनि हुनुभयो। दुई–दुई पटक सांसद पनि बन्नुभयो। मन्त्री बन्नुभयो। सधै एउटै व्यक्तिले टिकट पाउनुपर्छ भन्ने पनि भएन। स्थानीय स्तरमा लोकप्रिय दाहालले टिकट पाउनु स्वाभाविक हो।’

माओवादी केन्द्रको पोलिटब्यूरो सदस्य समेत रहेका दाहाल स्थानीयस्तरमा लोकप्रिय नेता मानिन्छन्। प्रदेश सांसद हुँदा बजेट ल्याएर स्थानीयस्तरमा विकास निर्माणको कामलाई तीव्रता दिएकाले उनी लोकप्रिय नेताको रुपमा चिनिन्छन्।

कोरोनाको समयमा आइसोलेसन निर्माणदेखि पीडितलाई सहयोग र पार्टी कार्यालय स्थापना सम्ममा दाहालले ‘नमूना’ काम गरेकाले प्रतिनिधि सभाको टिकट पाउनु स्वाभाविक रहेको नेता न्यापौनेको भनाइ छ।