धनगढी- सुदूरपश्चिम प्रदेशमा चैते धान खेती विस्तार कार्यक्रमको वार्षिक लक्ष्य वर्षेनी घट्दै गएको छ। तराई तथा भित्री मधेस क्षेत्रमा चैते धान उत्पादनको राम्रो सम्भावना रहेपनि किसानहरू आकर्षित नभएका कारण वार्षिक लक्ष्य कम हुँदै गएको हाे।
सुदूरपश्चिम प्रदेशको भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयले आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा प्रदेशका छ वटा जिल्लामा चैते धान खेती विस्तार गर्ने लक्ष्य लिएको थियो। मन्त्रालयले सुदूरपश्चिम प्रदेशको कैलाली, कञ्चनपुर, डोटी, अछाम र बैतडीमा गरी एक हजार हेक्टरमा चैते धान खेती विस्तार गर्ने लक्ष्य लिएको थियो। मन्त्रालयले कैलालीमा पाँच सय २५ हेक्टर, कञ्चनपुरमा चार सय हेक्टर, डोटी, अछाम र बैतडीमा २५/२५ हेक्टरमा चैते धान खेती विस्तार गर्ने लक्ष्य लिएको थियो।
चालु आर्थिक वर्षमा मन्त्रालय मातहतमा रहेका कृषि ज्ञानकेन्द्र कञ्चनपुरमार्फत दुई जिल्लामा चैते धान खेती विस्तार गर्ने कार्यक्रम बनाएको थियो। कृषि ज्ञान केन्द्रले सोहि अनुसार चालु आर्थिक वर्ष धान खेती विस्तार लक्ष्य घटाएर दुई जिल्लाको पाँच सय हेक्टरमा चैते धान खेती विस्तार गर्ने कार्यक्रम बनाएको थियो। कृषि ज्ञान केन्द्रले सूचना जारी गर्दै आवेदन माग गरे पनि लक्ष्य अनुसार किसानको सहभागिता भने भएको छैन।
कैलाली र कञ्चनपुर गरी ७० हेक्टरका लागि मात्र आवेदन परेको कृषि ज्ञान केन्द्रले जनाएको छ। कृषि ज्ञान केन्द्रका सूचना अधिकारी हरिदत्त जोशीले कैलालीबाट एक सय ९ र कञ्चनपुरका १६ जना किसानले मात्र चैते धान खेतीका लागि आवेदन दिएको जानकारी दिए।
गत आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा कैलाली र कञ्चनपुर गरी २४ बिघा नौ कठ्ठा जग्गाका लागि मात्र आवेदन परेको थियो। २०७३ सालमा संघीय कृषि मन्त्रालयले कैलाली जिल्लामा चैते धान खेती विस्तार कार्यक्रम लागू गरेको थियो, तर त्यस वेला पनि लक्ष्य अनुसारको आवेदन आएका थिएनन्।
२०७२ सालमा ९ सय हेक्टरमा चैते धान खेती गर्ने लक्ष्य निर्धारण गरेकोमा एक सय ४७ हेक्टर र २०७३ सालमा तीन सय हेक्टरमा चैते धान खेती गर्ने लक्ष्य निर्धारण गरेकोमा दुई सय ३० हेक्टरमा मात्रै खेती गर्न आवेदन परेको थियो। बढी पानी जम्ने (खल्ला), नहर क्षेत्र तथा डुवान हुने क्षेत्रमा चैते धान बढी उत्पादन हुने गरेको कृषि प्राविधिकहरू बताउँछन्।
कृषि ज्ञान केन्द्रका अनुसार कैलालीको भजनी, टीकापुर र कञ्चनपुरको पुनर्बास नगरपालिका, बेल्डाडी गाउ“पालिकामा चैते धान खेतीको लागि आवेदन परेको जनाइएको छ। चैते धान खेती विस्तार कार्यक्रम अन्तर्गत किसानलाई बिउमा ५० प्रतिशत अनुदानको व्यवस्था रहेको छ। कृषि ज्ञान केन्द्रका सूचना अधिकारी जोशीले विगतमा बिउमा ससर्त अनुदानको व्यवस्था भएकोमा चालु आर्थिक वर्ष ५० प्रतिशत मात्र अनुदानको व्यवस्था भएका कारण किसानहरूले आवेदन नदिएको बताए।
उनले यसका अतिरिक्त अपेक्षा गरेअनुसार मूल्य नपाउने भएकाले पनि किसानहरू आकर्षित हुननसकेको बताए। उनले भने, 'किसानहरूले हाइव्रिड बिउ माग्छन्, तर हामीले सूचिकृत भएका बिउमात्र रोप्न आग्रह गर्छौ। यसले गर्दा पनि किसानहरूमा यो कार्यक्रमप्रति आकर्षण बढ्न सकेको छैन।'
उनले सबै ठाउँमा सिचाइको व्यवस्था नहुँदा पनि किसानहरूलाई समस्या भएको बताए। उनले किसानहरू चैते धान खेती गर्नु भन्दा मुंग, मकै, आलुलगायतका बाली रोप्न चाहने बताए।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749826086.png)
