धनगढी– सुदूरपश्चिम प्रदेशका नियमित आँखा परीक्षण गराउनेको संख्या न्यून रहेको छ। चिकित्सकहरुका अनुसार स्वस्थ आँखाका लागि युवा अवस्थामा दुई वर्षमा एकपटक आँखा परीक्षण गराउनु आवश्यक हुन्छ भने ४० वर्ष नाघेपछि वर्षमा एकपटक अनिवार्य आँखा परीक्षण गराउनु पर्छ। तर, सुदूरपश्चिमका नागरिक भने आँखामा समस्या देखिएपछि मात्रै अस्पताल पुग्ने गरेको गेटा आँखा अस्पतालको तथ्यांकमा रहेको छ।
‘४० वर्षपछि आँखाको ज्योति विस्तारै कम हुने हुँदा चस्माको आवश्यकता पर्ने हुन्छ,’ गेटा आँखा अस्पतालका बाह्य कार्यक्रम व्यवस्थापक रमेशचन्द्र भट्टले भने, ‘त्यसका लागि ४० वर्ष नाघेका नागरिकले वर्षमा एकपटक अनिवार्य आँखा परीक्षण गराउनु पर्ने हो, तर यहाँ त्यस्तो हुन सकेको छैन। आँखामा समस्या देखिएपछि मात्रै बिरामी अस्पताल पुग्ने गरेका छन्।’
गेटा आँखा अस्पतालले आर्थिक बर्ष २०७८/०७९ मा दुई लाख ५१ हजार ८ सय ३१ जनाको आँखा परीक्षण गरेको छ। धनगढीबाहे प्रदेशका २१ स्थानबाट सेवा सञ्चालन गर्दै आएको गेटा आँखा अस्पतालले परीक्षण भएका मध्य २४ हजार १ सय ४१ जनाको अप्रेसन गरेको छ।
आर्थिक बर्ष २०७८/०७९ मा गेटा आँखा अस्पतालले प्रदेशका विभिन्न स्थानमा गरेको आँखा शिविरमा २० हजार २ सय ७८ जनाको निःशुल्क आँखा परीक्षण गरेको छ। गत वर्ष प्रदेशका विभिन्न स्थानमा गरिएका २८ वटा आँखा शिविरमा सहभागीमध्ये २ हजार ८ सय ५३ जनाको मोतीविन्दु र अन्य समस्या भएका २३ जनाको निःशुल्क सल्यक्रिया गरेको छ।
७७० जनाले गरे आँखा दान गर्ने घोषणा
सुदूरपश्चिममा हालसम्म सात ७७० जनाले आँखा दानका लागि इच्छापत्र दिएका छन्।
मानिसको मृत्युपश्चात पनि आँखालाई जीवितै राख्न सकिने र अन्य मानिसलाई दृष्टि दिन सकिने भएका कारण आँखा दान गर्न गेटा आँखा अस्पतालले आग्रह गर्दै आएको छ।
सोही आग्रह अनुसार हाल सम्म ७७० जनाले मृत्युपश्चात आँखा दान गर्ने भन्दै इच्छापत्र दिएको गेटा आँखा अस्पतालका बाह्य कार्यक्रम व्यवस्थापक भट्टले बताए। आँखा दान गर्ने इच्छापत्र दिएकामध्ये अहिलेसम्म दुई जनाको आँखा झिकिएको भट्टले बताए।
उनका अनुसार मृत्युपश्चात गरिएको आँखा दानबाट नेपालमा १० हजार ३ सय ७८ जनाले नयाँ आखा प्रत्यारोपण गरिएको छ।
बालबालिकामा आँखाको जोखिम बढ्दै
शहरी क्षेत्रमा बालबालिकाले घरभित्र नै समय व्यतित गर्ने समय बढाउँदा त्यसको असर आँखामा पर्न थालेको छ। आँखालाई स्वस्थ बनाउन बालबालिकाले दैनिक कम्तिमा दुई घण्टा घर बाहिरको खुला क्षेत्रमा समय बिताउनु पर्ने हुन्छ। तर, प्रविधिको विकाससँगै बालबालिकाले घरभित्रै बसेर मोबाइल, टेलिभिजनमा बढी समय बिताउने गरेका कारण आँखाको समस्या भएका बालबालिकाको संख्या बढ्न थालेको भट्टले बताए।
गेटा आँखा अस्पतालले कैलालीको धनगढी उपमहानगरपालिका क्षेत्रमा गरेको सर्वेक्षण अनुसार निजी विद्यालयमा अध्ययन गर्ने बालबालिकाको आँखामा बढी समस्या देखिएको छ। निजी शैक्षिक संस्थामा अध्ययन गर्ने बालबालिकाको तुलनामा सरकारी शैक्षिक संस्थामा अध्ययन गर्ने बालबालिकामा कम समस्या देखा परेको उनले बताए।
गेटा आँखा अस्पतालले गरेको सर्वेक्षण अनुसार निजी शैक्षिक संस्थामा अध्ययन गर्ने बालबालिकामध्ये करिब ५ प्रतिशत बालबालिकामा आँखाको समस्या देखापर्ने गरेको छ भने सामुदायिक विद्यालयमा अध्ययन गर्ने बालबालिकामध्ये करिब ३ प्रतिशतमा आँखाको समस्या देखिएको छ।
गेटा आँखा अस्पतालले धनगढीका १० सामुदायिक र ८ निजी गरी १८ विद्यालयमा अध्ययनरत विद्यार्थीको आँखा परीक्षण गरेको थियो। १८ विद्यालयबाट ५ हजार १२८ बालबालिकाको आँखा परीक्षण गर्दा निजी विद्यालयमा अध्ययनरत चार दशमलव ७ प्रतिशत र सामुदायिक विद्यालयमा अध्ययनरत दुई दशमलव ५ प्रतिशत विद्यार्थीको आँखामा समस्या देखिएको बाह्य कार्यक्रम व्यवस्थापन भट्टले बताए।
‘बालबालिका स्कुलको गृहकार्यमा व्यस्त हुने र त्यस बाहेकको समय मोबाइल टिभी हेरेर घरभित्रै बिताउने क्रम बढेसँगै बालबालिकाको आँखामा समस्या बढ्ने गरेको पाइएको छ,’ भट्टले भने, ‘धेरै बालबालिकामा न्यून दृष्टिको समस्या रहेको छ। अहिले चस्मा लगाउने बालबालिका त्यसैले बढी छन्।’
बालबालिकालाई कम्तिमा पनि दुई घण्टा घर बाहिरको खुल्ला वातावरणमा खेल्ने वातावराण मिलाउन अभिभावकलाई उनको सुझाव छ।
सुदूरपश्चिम प्रदेशमा देशभरीमा सबैभन्दा कम अन्धोपन रहेको एक अध्ययनले देखाएको छ। अन्धोपन निवारणका लागि अन्तर्राष्ट्रिय एजेन्सीको सहयोगमा देशभरी ५० वर्षभन्दा माथिका व्यक्तिहरुमा गरिएको अध्ययनमा सुदूरपश्चिम प्रदेशमा सबैभन्दा कम शून्य दशमलव ६ प्रतिशतमा अन्धोपन देखिएको हो।
सन् २०२० अप्रिलदेखि २०२१ अप्रिलसम्म सातवटै प्रदेशमा अध्ययन गरिएको थियो। अध्ययन अनुसार बागमती प्रदेशमा शून्य दशमलव ६५ प्रतिशत, गण्डकी प्रदेशमा शून्य दशमलव नौ प्रतिशत, प्रदेश १ मा शून्य दशमलव ८५ प्रतिशत, कर्णाली प्रदेशमा शून्य दशमलव ९५ प्रतिशत, लुम्बिनी प्रदेशमा एक दशमलव ७५ प्रतिशत र मधेश प्रदेशमा १ दशमलव ३ प्रतिशतमा अन्धोपन देखिएको छ।
अन्धोपन निवारणका लागि अन्तर्राष्ट्रिय एजेन्सीको सहयोगमा सुदूरपश्चिममा गेटा आँखा अस्पतालले र अन्य प्रदेशमा सम्बन्धित प्रदेशका आँखा अस्पतालले अध्ययन गरेका हुन्।
१९७९ मा विश्व स्वास्थ्य संगठनले नेपाल सरकारसँग मिलेर गरेको सर्वेक्षणमा सुदूरपश्चिममा सबैभन्दा बढी अन्धोपन भेटिएपछि गेटा आँखा अस्पतालको स्थापना गरिएको हो। नर्वेजियन सरकारको सहयोगमा सञ्चालित आँखा अस्पतालको निर्देशक सुरुमा नर्वेजियन डाक्टर नै हुने गरेका थिए। तर, सन् २००४ देखि अस्पताल आत्मनिर्भर भएर सञ्चालन भइरहेको छ।
गेटा आँखा अस्पतालको महेन्द्रनगरमा आँखा अस्पताल, धनगढीको बुद्ध मन्दिर, टीकापुर र डडेलधुरामा सर्जिकल सेन्टर छन् भने सुदूरपश्चिमका सबै जिल्लामा आँखा उपचार केन्द्रहरु रहेका छन्। अहिले पालिकाहरुको सहयोगमा पालिकामा पनि आँखा उपचार केन्द्र खोल्न सुरु गरिएको छ। सर्जिकल सेन्टरमा आवश्यक सर्जरीका लागि गेटाबाट नै डाक्टरहरुको टिम जाने गर्छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1720358702.jpg)
-1751879619.webp)
-1749826086.png)
