अख्तियारमा अल्झिरहेको जलहरीको ११ किलो सुनको मुद्दा यसरी ‘पित्तल’ बनेर बल्झियो

अनुसन्धान

डिबी खड्का शुक्रबार, जेठ १२, २०८० २०:३०

काठमाडौं- पशुपतिमा सुनको जलहरी बनाउँदा अपचलन भएको आशंका गरिएको झन्डै ११ किलो सुनका विषयमा अख्तियारले छानबिन थालेको एक वर्ष भएको छ। अख्तियारले मुद्दा किनारा नलगाएको उक्त मुद्दा प्रतिनिधि सभामा पनि ‘पित्तल’का रुपमा बल्झिएको छ।

सत्तारुढ दल नेकपा माओवादी केन्द्रका सांसद् लेखनाथ दाहालले पशुपतिनाथको मन्दिरमा सुनको जलहरी लगाउँदा ‘पित्तल’ लगाएर भ्रष्टाचार गरेको आरोप लगाएपछि प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा एमालेले शुक्रबार संसद् (प्रतिनिधि सभा) बैठक अवरुद्ध गर्‍यो। शुक्रबार उक्त विषयमा सहमतिको बिन्दु खोज्न नसकेपछि शनिबारका लागि प्रतिनिधि सभा स्थगित भएको छ।

एमालेले सुनको सट्टा पित्तल राखेको प्रमाणित नभएसम्म संसद अवरोध कायम राख्ने जनाएको छ। माओवादी केन्द्रका सांसद दाहालले ‘अधुरो सूचना’ संसद्‌बाट प्रस्तुत गर्दा प्रतिपक्षले मुद्दा बनाएको हो। दाहालले भनेजस्तै सुनको भनेर पित्तलको जलहरी राखेको नभइ जलहरी निर्माण गर्दा बाँकी रहेको ११ किलो सुनबारे विवाद भएको हो।

दाहालले जेठ १० गते (मंगलबार)को प्रतिनिधि सभा बैठकमा भनेका थिए, ‘उहाँ (केपी ओली) सरकारमा बस्दाखेरी कति भ्रष्टचारका काण्डहरु आए। यति, ओम्नी, स्वास्थ सामग्रीका २ अर्ब भ्रष्टाचार। त्यति मात्र होइन, पशुपतिको जलहरी लगाउँदा पनि सुनको लगाउने भनेर पित्तल लाएर गरेका सयौं भ्रष्टचारहरु छन्।’

दाहालले उक्त सुनको बारेमा नभइ पित्तल प्रयोग गरेको आरोप लगाएपछि एमालेले प्रतिरोध गरेको हो। एमाले प्रमुख सचेतक पदम गिरीले भने, ‘लेखनाथ दाहालले एमालेको नेतृत्वको सरकार हुँदा पशुपतिमा जलहरीका निम्ति पित्तल लगाउने काम भएको छ। भ्रष्टाचार भएको छ। कुन तथ्यमा उभिएर आएको छ? कसरी आएको छ? निन्दा गर्न चाहन्छौं। पशुपति जलहरी पित्तल हो भने सरकारले जवाफ दिनुपर्छ। जवाफ नआउँदासम्म एक इन्च पनि संसद् अघि बढ्न दिइन्न।’

एमालेले आयोजना गरेको एक कार्यक्रममा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले संसद् अवरुद्ध हुनैपर्ने बताए। ’कोभिडमा औषधिको दुई अर्ब खायो। पित्तलको जलहरी चढाएर भ्रष्टाचार गरे, भनेर एक जनाले बोले। यस्तो बकवास जँड्याहाले जाँड खाएको तालमा पनि त्यस्तो बोल्दैन। आधारहीन र बकबास! संसद्जस्तो गरिमामय ठाउँमा त्यस्तो बोल्न पाइन्छ?’ उनले भने।

जलहरी विवादमा कांग्रेस,माओवादी र राप्रपा सांसदको एउटै स्वर: ‘छानबिनका लागि संसदीय समिति बनाउनुपर्छ’

उनले बोलेका कुरामा त्यसको पुष्टि हुनुपर्ने बताए। तर, पुष्टि हुने सम्भावना नरहेको उनको भनाइ छ। ‘जसले जीवनभर भ्रष्टाचार विरोधी अभियान चलायो, उसैमाथि आरोप लगाउने यो देशद्रोही काम हो। यस्ता मान्छेहरु क्रियाशील छन्।’

अर्को एक कार्यक्रममा एमाले अध्यक्ष ओलीले संसद् अवरोध सही भएको भन्दै सांसद दाहालविरुद्ध आक्रोशको आगो ओकले। ‘कुनै सामाजिक मर्यादा नबुझ्ने तत्व संसद्‌मा पुगेका छन्,’ उनले थपे, ‘जलहरी सुनको कि पित्तल भनेर ट्वाकट्वाक ठोक्ने हो मैले? मैले त रकम न दिन हो।’

प्रकरण के हो?
सांसद दाहालले सुनको ठाउँमा पित्तल राखेको आरोप लगाउँदा संसद्‌मा बहस विषयान्तर भएको छ। तर, जलहरी निर्माणका समयमा भएको सुनको अपचलनबारे कसै न कसैले कुरा उठाउन भने जरुरी थियो। महालेखालेसमेत प्रश्न उठाएको उक्त सुन प्रकरणका विषयमा अख्तियारमा उजुरी छ। छानबिनमा ढिलाई भइरहेको समयमा त्यसका लागि यो बहसले बल पुग्ने देखिन्छ।

अख्तियारका प्रवक्ता भोला दाहाल छानबिनकै प्रक्रियामा रहेको बताउँछन्। उनले नेपाल लाइभसँग भने, ‘प्रक्रिया भन्न मिलेन। त्यो विषयमा हामीले छानबिन गरिरहेकै छौं।'

संसद् अवरोध गर्नेगरी उठेको पशुपतिको ‘जलहरी विवाद’ के हो?

एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री रहेका बेला सुनको जलहरी बनाउने निर्णय भएको थियो। जसका लागि सरकारले ३० करोड रुपैयाँ दिएको थियो। त्योबेला पर्यटन, संस्कृति तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री भानुभक्त ढकाल थिए। पर्यटनमन्त्री नै पशुपति विकास कोषको अध्यक्षसमेत बन्ने व्यवस्था छ।

तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले २०७७ सालमा पशुपतिनाथ मन्दिर पुगेर दर्शन गरेपछि मन्दिरमा सुनको जलहरी राख्न ३० करोड रुपैयाँ दिने घोषणा गरेका थिए। त्यसपछि जलहरी निर्माण प्रक्रिया अघि बढेको थियो।

२०७७ माघ १४ गते पर्यटमन्त्री ढकाल अध्यक्ष रहेको पशुपति क्षेत्र विकास कोषको बैठक बसेको थियो। उक्त बैठकले कोषबाट ५० करोड, सरकारबाट ३० करोड जलहरीका लागि छुट्याउने निर्णय गर्नुका साथै नपुग रकमका लागि सरकारसँग माग गर्ने निर्णय गरेको थियो। सुन खरिद गर्न राष्ट्र बैंकसँग सम्झौता गर्ने अख्तियार तत्कालीन सदस्यसचिव डा प्रदीप ढकाललाई दिने निर्णय समेत गरिएको थियो।

त्यही निर्णयअनुसार माघ २६ गते कोषका तर्फबाट डा ढकाल र नेपाल राष्ट्र बैंकका तर्फबाट कार्यकारी निर्देशक रेवतीप्रसाद नेपालले १०८ किलो सुन किनबेच गर्ने सम्झौता गरेका हुन्। कोषले पशुपति शिवलिङ्गको गर्भगृहलाई पूर्ण रूपमा ढाक्ने गरी राखिने सुनको जलहरी निर्माण कार्यको लागि उक्त वर्ष नेपाल राष्ट्र बैंकबाट १०३ किलो ७७३ ग्राम सुन रू.८० करोड ११ हजारमा खरिद गरेको थियो। विभिन्न शुद्धताको प्रतिशत रहेको सुनमा अन्य धातु र रसायनको मिश्रण तामा २ किलो ८९० ग्राम, चाँदी १ किलो २४९ ग्राम, जिंक १२ किलो ७५० ग्रामसमेत प्रयोग गरी १०७ किलो ४९० ग्राम सुन कायम भएको भनिएको थियो।

माघ २९ गतेदेखि जलहरी बनाउने काम सुरू भएको थियो। फागुन २७ गते शिवरात्रि पर्ने त्यसअघि नै बनाएर सक्ने योजना कोषको थियो। २०७७ साल फागुन १२ गते तत्कालीन राष्ट्रपति विद्यादेवि भण्डारीले जलहरीको साइत गरेकी थिइन्।

सर्वोच्चमा बहस चलिरहँदा राष्ट्रपतिले राखिन् पशुपतिमा ८० करोडको सुनको जलहरी

कोषले त्यसको एकदिनअघि २०७७ फागुन ११ गते ९६ किलो ८२२ ग्राम उक्त जलहरीमा प्रयोग भएको ‘माइन्युट’ गरेको छ। त्यही माइन्युट शंकास्पद देखिएको छ। जहाँ निर्णयको ‘फुटनोट’मा उल्लेख छ, ‘बाँकी रहेको सुनको टुक्राहरु रिङ बनाइ जलहरीमा लगाइयो।’ त्यही माइन्युटसहित अख्तियारमा उजुरी परेको हो।

स्रोत :कान्तिपुर

महालेखाको प्रश्न पनि त्यही
महालेखा परीक्षकको कार्यालयले पनि त्यही विषयमा प्रश्न उठाएको हो। आफ्नो ५९औं प्रतिवेदनमा जलहरी बनाउने क्रममा बाँकी रहेको त्यही परिमाणको सुनबारे प्रश्न उठाएको छ। महालेखाको प्रतिवेदनमा भनिएको छ, ‘रिङ बनाउन प्रयोग भएको सुनको मूल्य रू.७ करोड ८६ लाख ४६ हजार रहेको छ। जलहरी बनाएर बाँकी रहेको सो सुनको सम्पूर्ण परिमाण (१० किलो ९७६ ग्राम) रिङ बनाउने कार्यमा प्रयोग भएको पुष्टि हुने विवरण पेस गरेको छैन।’

महालेखाले बाँकी रहेको सबै १० किलो ९७६ ग्राम नै रिङ बनाउनमा खर्च भएको पुष्टि हुने विवरण पेस नभएको बताएको थियो। पुष्टि हुने आधार नदेखिएकाले रिङ बनाउन खर्च भएको सुनमध्ये केही अपचलन भएको हुनसक्न आशंका महालेखाले गरेको हो।

कोषका तत्कालीन सदस्य सचिव डा प्रदीप ढकाल विवादमा आइरहनुपर्ने विषय नभएको बताउँछन्। उनले भने, ‘तत्कालीन समय (फागुन १२ गते) साइत हेरेर जलहरी राखिएको हो। सुरुमा पाताहरु राखिएको थियो। त्यसलाई बाँध्ने किला र अन्य राख्ने क्रममा यो विवाद सर्वोच्च अदालत पुग्यो। पाता राख्दा निस्केको कुरा सेनाले सुरक्षित राखेको थियो। सर्वोच्चले अन्तरिम आदेश जारी गर्दै यथास्थानमा राख्न भन्यो। अदालतले भनेपछि यसमा खुला देखिएकाले रिङ बनाएर राख्ने कुरा भयो,’ उनले भने। पछि त्यसमा रिङ बनाएर राखिएको उनले बताएका छन्।

डा ढकालले पशुपतिनाथमा राख्ने कुरामा कसैले त्यस्तो गडबड नगर्ने दाबी गरेका छन्। उनले नेपाललाइभसँग भने, ‘यसमा अनुगमन गर्ने संयन्त्र पनि थियो। मन्त्री, मन्त्रालयका सचिव, पुरातत्वको महाप्रबन्धक र म पनि त्यसमा थियौं। हामीले त्यही अनुसार काम गरेका हौं।’

त्यहीबेला सर्वोच्चमा मुद्दा परेपछि सबै काम सम्पन्न भएर किला ठोक्न बाँकी रहेको जवाफ पनि पठाएको उनले बताएका छन्। उनले थपे, ‘पित्तल राखिएको कुरा गलत हो। यसमा कहि गलत भएको भएको भए छानबिन गर्दा हुन्छ। कम तौल भएको भए जोख्ने वा त्यसको पत्ता लगाउने विधि हुनसक्छ।’ त्यस विषयमा अख्तियारमा उजुरी परेपछि आफूहरुले बयानसमेत दिइसकेको उनले उल्लेख गरे।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।