भारतमा २० रुपैयाँ प्रतिकिलो पर्ने प्याज नेपालमा किन १२० रुपैयाँ?

कृषि

कल्पना घिमिरे सोमबार, पुस १६, २०८० २०:४०

काठमाडौं– दुई साताअघि होलसेलमै प्रतिकिलो १५० रुपैयाँ पुगेको भारतीय प्याज पछिल्लो समयमा मूल्य घटेर प्रतिकिलो अधिकतम ८५ रुपैयाँ रहेको कालीमाटी फलफूल तथा तरकारी बजार विकास समितिले जनाएको छ।

पुस १६ गते कालीमाटी बजारमा भारतीय प्याजको न्यूनतम मूल्य प्रतिकिलो ७५ रुपैयाँदेखि अधिकतम ८५ रहेको छ। यस्तै चाइनिज प्याजको मूल्य प्रतिकिलो न्यूनतम ६५ रुपैयाँदेखि अधिकतम ७० रुपैयाँ रहेको छ।

दुई साताअघि खुद्रा बजारमा प्रतिकिलो दुई सय रुपैयाँसम्ममा बिक्री भएको प्याजको मूल्य अहिले घट्न थालेको छ। अहिले खुद्रा बजारमा भारतीय प्याजको मूल्य प्रतिकिलो १२० रुपैयाँसम्म पुगेको पाइएको छ।

भारतले निर्यातमा बन्देज लगाएपछि व्यवसायीले चीनबाट आयात सुरु गरेका छन्। खुला सीमाका कारण केहीले भारतबाटै अवैध रूपमा प्याज भित्र्याएका कारण पनि प्याज सस्तो भएको व्यवसायीहरु बताउँछन्।

अहिले भारतीय बजारमा प्याज प्रतिकिलो २० देखि २२ रुपैयाँसम्ममा पाइन्छ। सोही प्याज नेपाल ल्याउँदा प्रतिकिलो होलसेल ८५ रुपैयाँदेखि खुद्रा १२० रुपैयाँसम्म मूल्य रहेको छ। भारतमा सस्तो भए पनि नेपालमा निर्यात प्रतिबन्ध गरिएकाले फरक बाटो हुँदै आयात गर्दा लागत बढ्नेहुँदा प्याज भारतको तुलनामा महँगो भएको आलुप्याज व्यवसायी संघका महासचिव प्रकाश गजुरेल बताउँछन्।

चीनबाट प्याज भित्रिएर मूल्य घटेको होइन
चीनबाट प्याज भित्रिएर मूल्य घटेको नभएर भारतबाट ठूलो परिमाणमा प्याज भित्रिएकाले मूल्य घट्न थालेको कालीमाटी तरकारी बजार विकास समितिका निर्देशक विनय श्रेष्ठ बताउँछन्।

‘प्याज ९९ प्रतिशत आयात हुने गर्दछ। आयातमा अवरोध हुँदा बजार भाउ बढ्ने हो। पछिल्लो समय आपूर्ति सहज हुँदै गएको छ। बजारमा प्याज आएको छ। भारतले निर्यातमा रोक लगाए पनि व्यापारीको सम्पर्कबाट आयात भइरहेको छ। भारतीय बजारमा प्याज खपत कम भएकाले कारण प्रतिबन्धित भए पनि व्यापारीको सम्पर्कबाट आयात भइरहेको छ,’ उनले भने।

चीनबाट आयात भएको प्याज साइज, स्वाद र रङको हिसाबले माग कम रहेकाले आयातको हिस्सा पनि न्यून रहेको श्रेष्ठको भनाइ छ। ‘चाइनिज प्याजमा पानीको मात्रा बढी हुन्छ। स्वाद पनि फरक किसिमको पाइन्छ। नेपाली भान्सामा भारतीय प्याज रोजाइमा पर्छ। त्यसैले चाइनिज प्याजको माग कम छ। आयातको हिस्सा पनि सानो परिमाण मात्रै हो,’ उनले भने।

पुस १ गतेदेखि १६ गते बिहानसम्म कालीमाटी तरकारी बजारमा करिब ६४० टन प्याज भित्रिएको र त्यसमध्ये २५ टन चीनबाट भित्रिएको श्रेष्ठको भनाइ छ। ‘कालीमाटी बजारमो करिब ५ प्रतिशत चिनियाँ प्याज भित्रिएको छ। देशैभर कति आयो भन्ने तथ्यांक हामीसँग छैन। र भारतबाट पनि सहजै आइरहेको छ। भारतीय बजारमै अहिले प्याजको मूल्य घटेको र नेपालमा प्याजको खपत कम हुने पौष महिना लागेका कारण अझै मूल्य घट्ने सम्भावना पनि छ,’ उनले भने।

नेपाली प्याज कञ्चनपुरदेखि झापासम्मका तराईका जिल्लामा वार्षिक करिब ३ लाख टन उत्पादन हुन्छ। तर स्वदेशी उत्पादनले स्वदेशी माग तीन महिना पनि धान्न नसक्दा आयातमै निर्भर हुनुपर्ने अवस्था रहेको श्रेष्ठ बताउँछन्।

मूल्य अभिवृद्धि कर लगाएपछि बढेको थियो मूल्य
सरकारले बजेटमार्फत् मूल्य अभिवृद्धि कर (१३ प्रतिशत भ्याट) लगाएपछि व्यवसायीहरुले त्यसको विरोध गर्दै आइरहेका छन्। सरकारले चालु आर्थिक वर्षको बजेटमार्फत् आयातित आलु र प्यााजमा १३ प्रतिशत भ्याट लगाउने निर्णय गरिएको थियो। जसअनुसार स्वदेशमै उत्पादित आलु र प्याजमा पनि भ्याट लाग्ने भएको भन्दै गत मंसिर १९ देखि केही दिन प्याजको कारोबार बन्द गरी बिरोधमा उत्रिए।

त्यही मौका पारेर भारतले मंसिर २२ गतेदेखि लागू हुने गरी प्याज निर्यातमा बन्देज लगाइदियो। पछिल्लो समय भारतको महाराष्ट्र, राजस्थानलगायत क्षेत्रमा प्याजको उत्पादन घटेको र आन्तरिक बजारमा प्याजको मूल्य बढेको भन्दै निर्यात प्रतिबन्ध गरेको थियो। निर्यात प्रतिबन्ध गरेको मौका छोपेर यता व्यापारीले पुरानो स्टक प्याजको मूल्य होलसेलमै प्रतिकिलो १५० रुपैयाँसम्म पुर्‍याए। खुद्रा बजारमा बजारमा भने प्रतिकिलो २ सयसम्म पुग्यो।

भारतीय प्याजको मूल्य आकाशिएपछि उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले चीनबाट प्याज ल्याउन व्यवसायीसँग छलफल गरेको थियो। गत पुस ७ देखि चीनबाट पनि आयात भएको तथ्यांकमा उल्लेख छ। सोही दिन चीनबाट ल्याएको प्याजको मूल्य प्रतिकिलो ९५ रुपैयाँ तोकिएको थियो भने भारतीय प्याजको मूल्य पनि घटेर ११० रुपैयाँ तोकिएको थियो।

त्यसयता भारतबाट सहजै आयात भएको र चीनबाट पनि प्याज आयात भइरहेको तथा खपत कम भएका कारण प्याजको मूल्य घटेको आलुप्याज व्यवसायी संघका महासचिव प्रकाश गजुरेल बताउँछन्। यस्तै दुई साताअघि भारतमा प्याजको मूल्य बढेको र अहिले प्याज सस्तो भएका कारण नेपालमा मूल्य घटेको उनको भनाइ छ।

‘अहिले ५० देखि एक सय टनसम्म प्याज भित्रिएको छ। भारतले निर्यात बन्देज गरे पनि खुला सीमा भएका कारण सहजै रुपमा प्याज आयात भइरहेको देखिन्छ। एक सातामा चीनबाट १ सय टनभन्दा बढी आयात भएको छ। चीनबाट पनि आउन थालेपछि र अहिले प्याज खपत कम हुने सिजन भएकाले बजारमा प्याजको माग घट्न थालेसँगै मूल्य घटेको हो,’ गजुरेलले भने।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।