जुर्मुरायो शिल्पी, के अब जाग्छन् त थिएटर?

रंगमञ्च

पुष्पा थपलिया सोमबार, साउन १८, २०७८ ०७:०१

शिल्पीमा नाटक प्रदर्शनका लागि सेट निर्माण गरिँदै।

मनोरञ्जन क्षेत्र सुनसान बनेको झण्डै १६ महिना भइसकेको छ। अहिले यो क्षेत्र केही म्युजिक भिडियो निर्माणमा नै सीमित छ। मनोरञ्जन क्षेत्रअन्तर्गतको थिएटरमा उज्यालो नबलेको पनि उति नै समय भएको छ।

सर्वनाम थिएटरको गेटमा लागेको ताल्चामा खिया लागिसकेको देख्न सकिन्छ। मानिसको आवतजावत नहुँदा गेट आसपास झार उम्रेको छ। यो थिएटर अब फेरि कहिले खुल्छ, अनिश्चित छ।

सर्वनाममा कलाकारहरुको तालिम पनि हुन्थ्यो। नयाँ कलाकारले नाटकबाटै अभ्यास गर्थे। तर, महामारीका कारण कक्षा सन्चालन हुन सकेको छैन। कलाकार छिन्नभिन्न छन्। कहिलेकाहीँ पुस्तक विमोचन र अन्य कार्यक्रम हुन्छन्।

कतिपय थिएटर त घरभाडा तिर्न नसकेर समस्यामा छन्। महामारीले थिएटरहरुलाई संकटमा धकेलेर बन्द हुने अवस्थामा पुर्‍याएको कुञ्ज थिएटरका सन्चालक कमल ढकाल बताउँछन्। कुञ्जमा पनि अचेल आक्कलझुक्कल पुस्तक विमोचनका कार्यक्रम मात्र हुन्छन्। नाटक नभएको करिब डेढ वर्ष नै भइसक्यो।

तर, अब थिएटरहरु पनि बिस्तारै सक्रिय हुने संकेत देखिएको छ। बत्तीसपुतलीस्थित शिल्पीमा अहिले चहलपहल बढेको छ। थिएटरको क्याफेमा गफिन र छलफल गर्न जानेहरु भेटिन थालेका छन्। शिल्पी परिसरमा नयाँ नाटकको पोष्टरहरु टाँसिएको छ। शिल्पीको गोठाले नाटकघरमा रिहर्सल चलिरहेको छ।

कोरोना संक्रमण रोक्न लगाइएको निषेधाज्ञापछि शिल्पी थिएटरले पहिलोपटक नाटक देखाउने तयारी गरेको छ। १८ देखि २० साउनसम्म नाटक ‘अनुपस्थित तीन’ मञ्चन हुँदैछ। यो नाटक फ्रान्सेली नाटककार झाँ–पल सात्र्रले लेखेका हुन्। यसको नेपाली अनुवाद अवतार पाठकले गरेका छन्। नाटकमा उषा रजक, विपिन कार्की, पवित्रा खड्कालगायत कलाकारको अभिनय छ। नाटकको निर्देशन युवराज घिमिरेले गरेका छन्।

चार दिन चल्ने नाटकमा ४० जनालाई मात्र प्रवेश दिइने शिल्पी थिएटरले जनाएको छ। त्यसैगरी १६ वर्षभन्दा माथिका दर्शकले मात्र प्रवेश पाउने छन्। यो नाटक चार दिन नै शिल्पी थिएटरको फेसबुक र युट्युबबाट पनि लाइभ हुनेछ।

बन्द थिएटरलाई सक्रिय बनाउन सुरु गरेको शिल्पीका निर्देशक घिमिरे युवराज र यसका कलाकार महामारीमा पनि चुप थिएनन्। तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले दुई पटक प्रतिनिधि सभा विघटन गर्दा त्यसविरुद्ध भएको आन्दोलनमा घिमिरेले सडकमै नाटकहरु प्रदर्शन गरेका थिए। ओलीको कदमलाई ‘प्रतिगमन’ भन्दै त्यसविरुद्ध गरिएका आन्दोलनमा उनले विभिन्न कलात्मक प्रस्तुति दिएका थिए।

चार दिन चल्ने नाटकमा ४० जनालाई मात्र प्रवेश दिइने शिल्पी थिएटरले जनाएको छ। त्यसैगरी १६ वर्षभन्दा माथिका दर्शकले मात्र प्रवेश पाउने छन्। यो नाटक चार दिन नै शिल्पी थिएटरको फेसबुक र युट्युबबाट पनि लाइभ हुनेछ।

पहिलो चरणको लकडाउन केही खुकुलो भएपछि पनि शिल्पी थिएटर सक्रिय भएको थियो। शिल्पीले भौतिक रुपमा नै नाटक देखायो, ६ पात्रको एकालाप। नाटक हेर्न नपाएका दर्शकलाई त्यसले राहत दिएको थियो।

केही थिएटरले भर्चुअल नाटक महोत्सव पनि गरे। तर, त्यसले थिएटरको स्वाद भने दिन सकेन। भौतिक रुपमा नै भिड जम्मा गरेर नाटक देखाउने अवस्था थिएन।

त्यहीबेला मन्डला थिएटरमा कचहरी नाटक मञ्चन भयो। तर, नाटक मञ्चनले निरन्तरता भने पाउन सकेन। घोषणा भइसकेका नाटक पनि मञ्चन गरिएनन्। बरु मन्डलाले ‘डिजिटल नाटक’ भन्दै रेकर्ड गरिएका नाटक सामाजिक सञ्चालबाट सार्वजनिक गर्‍यो।

त्यसपछि फेरि निषेधाज्ञा लाग्यो। शिल्पी थिएटरले भने त्यसबेला पनि सामाजिक सन्जालमार्फत लाइभ नाटक देखाएको थियो। शिल्पीका कलाकारले बन्द कोठामा क्यामराअघि अभिनय गरेका थिए। एकै समयमा तीन वटा कोठालाई एउटै मानेर उनीहरुले अभिनय गरेका थिए। निषेधाज्ञामा बाहिर निस्कन नपाएपछि उनीहरुले नाटकका दर्शकका लागि यो नौलो प्रयोग गरेका थिए। शिल्पीले अहिले प्रदर्शन गर्न लागेको नाटक ‘अनुपस्थित तीन’ पनि लकडाउनमा भर्चुअल माध्यमबाट देखाइएको थियो।

शिल्पीमा प्रदर्शन गरिने नाटक ‘अनुपस्थित तीन’ को सेट।

नाटककार तथा शिल्पीका निर्देशक घिमिरे युवराज अप्ठ्यारो समयमा काम गर्नु नै शिल्पी थिएटरको विशेषता भएको बताउँछन्। उनले भने, ‘सजिलो समयमा त सबैले काम गर्छन्, अरुसामु नोटिसमा पर्न अप्ठ्यारो समयमा नै काम गर्ने हो।’

‘त्यसो भए अरु थिएटर किन मौन त?’ घिमिरे युवराज सबै थिएटरले केही न केही काम गरिरहेको बताउँछन्। ‘कोही देखिने गरेर काम गरिरहेका छन्, कोही भित्रभित्रै नयाँ काममा व्यस्त छन्। बाहिर देखिएजस्तो मौन र चुप कोही पनि छैन,’ उनी भन्छन्। ‘थिएटरभित्रका कुर्सीमा च्याउ उम्रिएको’ भनेर आउने समाचारप्रति उनले असन्तुष्टि पनि जनाए। सबै काम प्रचार गरेर र देखाउनकै लागि नहुने उनको भनाइ छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।