हवाई प्रवेश मार्ग र सीमाका विषय उठाएको नेपालको दाबी, भारत मौन

राजनीति

नेपाल–भारत संयन्त्रको बैठक हवाई प्रवेश मार्ग र सीमाका विषय उठाएको नेपालको दाबी, भारत मौन

ईश्वर बराल मंगलबार, फागुन २, २०७९ १३:१६

काठमाडौं– नेपाल–भारत विदेश सचिवस्तरीय संयन्त्रको बैठक सोमबार काठमाडौंमा सम्पन्न भएको छ। उक्त बैठकमा सहभागी हुन भारतीय विदेश सचिव विनयमोहन क्वात्रा सोमबार बिहान काठमाडौं आइपुगेका थिए। नेपाली पक्षबाट परराष्ट्र सचिव भरतराज पौड्याल नेतृत्वको टोली संयन्त्रको बैठकमा सहभागी भएको थियो।

संयन्त्रको बैठकमा नेपाली पक्षले भैरहवास्थित गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका लागि हवाई प्रवेश मार्ग उपलब्ध गराउन र नेपाल–भारत सीमामा रहेको समस्या समाधानका विषय उठाएको परराष्ट्र मन्त्रालयले बताएको छ।

भैरहवामा विमानस्थल तयार भए पनि जहाज भित्रिने प्रवेश मार्ग नहुँदा पूर्ण रुपमा सञ्चालनमा आउन पाएको छैन। यसका लागि भारतीय आकाश आवश्यक पर्छ। हाल जहाजहरुले एक मात्र प्रवेश मार्ग सिमरा हुँदै आउने अनुमति पाएका छन्। उक्त विमानस्थल पूर्ण रुपमा सञ्चालन गर्न नेपाललाई थप प्रवेश मार्ग आवश्यक पर्ने हुँदा भारतलाई आग्रह गरेको हो।

बैठकपछि परराष्ट्र मन्त्रालयले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘नेपालका परराष्ट्र सचिवले थप हवाई प्रवेश मार्गका साथै सीमा नजिकको भैरहवास्थित गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनका लागि चाँडो सहमतिका लागि नेपाल सरकारको अनुरोध दोहोर्‍याउनुभयो।’ तर, भारतले सार्वजनिक गरेको विज्ञप्तिमा भने उक्त कुरा उल्लेख गरिएको छैन।

यस्तै, संयन्त्रको बैठकमा सहभागी परराष्ट्र मन्त्रालयका एक अधिकारीका अनुसार संयन्त्रको बैठकमा परराष्ट्र सचिव पौड्याले उक्त प्रस्ताव राख्दा क्वात्रा मौन बसेका थिए।

नेपालले संयन्त्रको बैठकमा सीमामा रहेका विवाद समाधान र नेपाल–भारतका प्रवुद्ध समूहले बनाएको प्रतिवेदन बुझ्न पनि प्रस्ताव गरेको बताइएको छ।

‘दुई विदेश सचिवबीच सीमा विवादका विषयमा पनि छलफल भएको थियो। यस सम्बन्धमा उहाँहरुले स्थापित द्विपक्षीय संयन्त्रमार्फत् बाँकी रहेका खण्डहरूमा सीमा नाकाको काम पूरा गर्ने विषयमा विचार आदानप्रदान भएको थियो,’ परराष्ट्र मन्त्रालयको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ। तर, भारतीय पक्ष यो विषयमा पनि मौन रहेको छ।

यसअघि भदौमा भारतको राजधानी नयाँ दिल्लीमा भएको यही संयन्त्रको बैठकमा पनि नेपाली पक्षले यी विषयमा छलफल भएको दाबी गरेको थियो। उक्त समयमा पनि भारतले ‘नोट’ गरेको थिएन।

तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली नेतृत्वको नेकपाको सरकारले २०७७ जेठमा लिम्पियाधुरा, लिपुलेको भूभाग समेटेर नेपाली नक्सा जारी गरेपछि सीमाको विषयमा नेपाल– भारतको सम्बन्धमा तिक्तता सुरु भएको थियो। त्यसअघि २०७६ को कात्तिकमा भारतले लिपुलेकसम्मकै नक्सा जारी गरेपछि नेपाली पक्षले आफ्नो भूमि भएको दाबी गर्दै आएको थियो। र, ०७७ जेठमा नक्सै जारी गरेको थियो।

यस्तै, संयन्त्रको बैठकमा विकास साझेदारी, ऊर्जा सहकार्य, व्यापार तथा आर्थिक सहकार्य, संस्थागत सम्पर्क र जनता–जनताबीचको सम्बन्ध लगायत भारत र नेपालबीचको बहुआयामिक सहयोगका विविध पक्षबारे व्यापक छलफल भएको बताइएको छ।

त्यस्तै, अन्तरदेशीय कनेक्टिभिटी, जलविद्युत सहयोग, संस्कृति, व्यापार तथा वाणिज्य लगायत विविध क्षेत्रमा गरिएका प्रतिबद्धता कार्यान्वयनमा भएको प्रगतिको पनि समीक्षा भएको उल्लेख छ।

यसैगरी, रेलमार्ग कनेक्टिभिटीको सम्बन्धमा दुवै पक्षले जयनगर–कुर्था–बिजलपुर–बर्दिबास र जोगबनी–विराटनगर रेल परियोजनाका बाँकी खण्डको निर्माण चाँडै सम्पन्न गरी सञ्चालनमा ल्याउने सहमति भएको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ। साथै, दुई पक्षबीच प्रस्तावित रक्सौल–काठमाडौं रेल परियोजनालाई अघि बढाउन आवश्यक पर्ने प्रक्रियागत कार्यलाई द्रुतरुपमा अगाडि बढाउने सहमति पनि भएको उल्लेख छ।

नेपाली पक्षले दीर्घकालीन रुपमा भारततर्फ विद्युत निर्यातका लागि मार्गप्रशस्त गर्न भारतीय पक्षसँग अनुरोध गरेको भारतीय पक्षले जारी गरेको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ।

भारत र नेपालबीचको ऊर्जा व्यापारलाई थप सुदृढ बनाउन विनिमय बजारका सबै उत्पादनलाई उपयोग गर्न पनि नेपाली पक्षले भारतलाई अनुरोध गरेको र भारतले उक्त विषयलाई ‘नोट’ गरेको जनाइएको छ। नेपालले भारतलाई २०२२ को मध्यबाट ४५२ मेगावाट विद्युत निर्यात गरेको थियो।

विदेश सचिव क्वात्राले भारत अध्यक्ष रहेर यो वर्ष आयोजना गर्ने जी–२० को फाइनान्स ट्रयाकमा सहभागिताका लागि नेपाललाई निमन्त्रणा गरेका छन्।

उच्च भेटमा व्यस्त क्वात्रा
संयन्त्रको बैठकलगत्तै क्वात्रा उच्च राजनीतक भेटमा सक्रिय भएका छन्। सचिव क्वात्राले सोमबार नै राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी, प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’, परराष्ट्र मन्त्री डा‍ विमला राई पौड्यालसँग शिष्टाचार भेटवार्ता गरेका छन्।

उक्त भेटका क्रममा दुवै पक्षले दुई देशबीचको विशिष्ट सम्बन्धलाई अझ सुदृढ गर्ने र दुई देशका जनताको हितका लागि बहुआयामिक विकास सहयोगलाई विस्तार गर्ने उपायहरुबारे छलफल भएको उल्लेख छ।

यस्तै, सचिव क्वात्राले सोमबारै पूर्वप्रधानमन्त्रीद्वय शेरबहादुर देउवा र केपी शर्मा ओलीसँग पनि शिष्टाचार भेटवार्ता गरेका छन्।

क्वात्राले मंगलबार नेपाल सरकारका वरिष्ठ अधिकारी र अन्य नेताहरुसँग भेटघाट गर्ने कार्यक्रम रहेको छ। उनी मंगलबार स्वदेश फर्कने कार्यक्रम रहेको छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।