१४ वर्षपछि भएको स्ववियु निर्वाचन: कतै उत्साह, कतै स्थिति नियन्त्रणबाहिर

राजनीति

भूपेन्द्र शाह ठकुरी आइतबार, चैत ५, २०७९ १६:२०

काठमाडौं– त्रिभुवन विश्वविद्यालय अन्तर्गत रहेका आंगिक तथा सम्बन्धन प्राप्त क्याम्पसहरुमा १४ वर्षपछि स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन (स्ववियु) निर्वाचन भएको छ।

आइतबार बिहान ८ बजेदेखि भएको स्ववियु निर्वाचनमा कतै उत्साहपूर्ण सहभागिता देखियो भने कतै शून्यता छाएको छ। त्रिवि अन्तर्गत ६२ वटा आंगिक क्याम्पसहरु रहेका छन्। यस्तै १ हजार ४० क्याम्पसहरुले त्रिविको सम्बन्धन प्राप्त गरेका छन्।

२८ वर्षे उमेरहद र मिश्रित निर्वाचन प्रणाली लागू भएपछि थुप्रै आंकाक्षीहरु स्ववियु निर्वाचनको उम्मेद्वार हुनबाट वञ्चित भए। त्रिभुवन विश्वविद्यालयको शैक्षिक क्यालेण्डर अनुसार प्रत्येक दुई वर्षमा स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन(स्ववियु)को निर्वाचन गर्नुपर्ने प्रावधान भए पनि २०६५ सालदेखि भने स्ववियुको निर्वाचन हुन नसक्दा गैर विद्यार्थीहरुसमेत नेतृत्वमा देखिए।

नेता उत्पादन गर्ने कारखानाको रुपमा रहेको स्ववियुमा आइतबार अधिंकाश क्याम्पसहरुमा विद्यार्थीहरुको उत्साहजनक सहभागिता रहेको थियो। विद्यार्थीहरु आफ्नो नेतृत्व चयन गर्नका लागि लामबद्ध भएर निर्वाचनमा सहभागी भए।

के भन्छन् पहिलोपटक मतदानमा सहभागी विद्यार्थीहरु?
स्ववियुको निर्वाचनमा भाग लिएका अधिंकाश विद्यार्थीहरु नयाँ अनुहार नै देख्न सकिन्छ। २८ वर्षे उमेर हदका कारण उम्मेद्वारहरुसमेत २८ वर्षमुनिकै रहेका छन्।

विद्यार्थी संगठनहरु भने आफू निकटका उम्मेदवार जिताउन संगठनमा आवद्ध विद्यार्थी नेता कार्यकर्तालाई मतदानमा सहभागी गराउनमै व्यस्त थिए। शंकरदेव क्याम्पसमा स्नातकोत्तर तेस्रो सेमेस्टरमा अध्ययनरत छात्र विजय ढकाल पनि उत्तिकै उत्साहित देखिन्थे।

उनी अब आउने स्ववियु कमिटीले क्याम्पसमा हुने बेथिति र विसंगतिहरु अन्त्य गराउनेमा विश्वस्त देखिन्थे। उनले भने, ‘स्ववियु निर्वाचन प्रत्येक दुई वर्षमा हुनुपर्ने हो। तर १४ वर्षसम्म यो निर्वाचन हुन सकेन। ढिलै भए पनि निर्वाचन भएको छ। स्ववियुले आम विद्यार्थीका समस्याहरुलाई समाधान गर्नेमा विश्वस्त छु।’

त्यसै गरी सोही क्याम्पसमा अध्यनरत श्रीराम काप्लेको मत भने ढकालकोभन्दा फरक छ। उनी भन्छन्, ‘विश्वविद्यालयहरुमा राजनीति नहोस् नै भन्ने चाहान्छु। तर भएको व्यवस्थामा सक्षम र लोकप्रिय व्यक्तित्वहरु आउनु राम्रो हो। उनीहरुले अब विद्यार्थीको हकहितका लागि काम गरुन्।’

मतदानमा सहभागी भएकी पद्मकन्या क्याम्पसकी छात्रा अर्चना केसीले स्ववियु निर्वाचन लोकतन्त्रको सुन्दर पक्ष भएको दाबी गरिन्। उनले भनिन्, ‘विद्यार्थीहरुको हकहितको सुरक्षा र ग्यारेन्टीको लागि स्ववियु निर्वाचन आवश्यक पक्ष हो।’

उनले विद्यार्थी संगठनहरु पार्टीको आस्थावान भए पनि निर्वाचित स्ववियुका पदाधिकारीहरुले विद्यार्थीहरुलाई केन्द्र बिन्दुमा राखेर काम गर्नुपर्नेमा जोड दिइन्। सोही क्याम्पसमा अध्यनरत छात्रा मंगला बरालले पहिलो पटक स्ववियु निर्वाचनमा मतदान गर्न पाउँदा खुसी व्यक्त गरिन्।

उनले यसअघि आफूलाई राजनीतिप्रति चासो नभएको बताउँदै विद्यार्थीका समस्या समाधानका लागि स्ववियु निर्वाचन आवश्यक भएको दाबी गरिन्। नेपाल ल क्याम्पसमा अध्यनरत विद्यार्थीहरु भने कानुन र राजनीतिबीच अन्योन्याश्रित सम्बन्ध हुने दाबी गर्छन्। साथै उनीहरुले विद्यार्थी र प्रशासनबीचको पुलका रुपमा स्ववियु पदाधिकारीले काम गर्नुपर्नेमा जोड दिएका छन्।

दर्जन बढी क्याम्पसहरुमा निर्वाचन स्थगित
प्रदर्शनी मार्गस्थित नेपाल ल क्याम्पसमा आइतबार बिहानैदेखि स्ववियु निर्वाचन उत्साहपूर्वक तरिकाले भइरहेको थियो। तर सँगै जोडिएको रत्नराज्य लक्ष्मी (आरआर) क्याम्पसमा भने स्ववियु निर्वाचनले छुन सकेन।

आरआर क्याम्पसमा नेविसंघ, अखिल क्रान्तिकारी र अनेरास्वीयू लगायतका विद्यार्थी संगठनहरुले स्ववियु निर्वाचन अधिकृतले नै पूर्वाग्राही र मनोमानी ढंगले निर्वाचन प्रक्रिया अगाडि बढाएको भन्दै तालबन्दी गरेका छन्।

जसका कारण उक्त क्याम्पसमा विद्यार्थीहरुको मतदाता नामावलीसमेत प्रकाशन हुन सकेन। त्रिवि विद्यार्थी कल्याण तथा खेलकुद निर्देशनालयका अनुसार काठमाडौं उपत्यकाका सातवटा क्याम्पस र उपत्यका बाहिरका १३ वटा क्याम्पसमा स्ववियुको निर्वाचन स्थगित भएको छ।

निर्देशनालयका निर्देशक पशुपति अधिकारीले नेपाल लाइभसँग कुरा गर्दै भने, ‘भ्यालीमा सातवटा क्याम्पसमा स्थगित भएको छ। भ्याली बाहिर १३/१४ वटा क्याम्पसमा स्ववियु निर्वाचन हुन सकिरहेको छैन। प्रयास जारी नै छ।’ अधिकारीले स्थगित भएका क्याम्पसहरुमध्ये कुनैमा चैत ८ गते र कुनैमा ९ गते हुने दाबी गरे।

कतै सामान्य विवाद, कतै झडप
स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको निर्वाचनको क्रममा केही क्याम्पसहरुमा भने सामान्य विवाद भएको भने केहीमा झडप नै भएको छ। बाजुरा जिल्लाको बुढीनन्दा क्याम्पसमा नेकपा एमाले निकट अनेरास्ववियु र नेपाली कांग्रेस निकट नेविसंघ, माओवादी केन्द्र निकट अनेरास्ववियु क्रान्तिकारी र नेकपा एस निकट अनेरास्ववियूबीच झडप भयो।

झडपलाई नियन्त्रणमा लिनका लागि प्रहरीले हवाई फायरसमेत गर्नु परेको जिल्ला प्रहरी कार्यालय बाजुराका प्रहरी नायब उपरीक्षक कविन्द्रसिंह बोहोराले जानकारी दिए।

त्यसैगरी राजविराजको महेन्द्र विन्देश्वरी बहुमुखी क्याम्पसमासमेत विद्यार्थीहरुबीच झडप भएको छ। क्याम्पसको हाताबाहिर स्ववियु निर्वाचन हुनुपर्ने र रोक्नुपर्ने भन्दै विवाद चर्किएपछि तनाव उत्पन्न भएको थियो। उक्त विवादपछि सो क्षेत्रमा सुरक्षाकर्मीहरु परिचालन गरिएको थियो।

फर्जी मतदान गर्न खोज्ने तीन जना पक्राउ
बागबजारस्थित शंकरदेव क्याम्पसबाट भने फर्जी मतदान गर्न खोज्ने तीन जना पक्राउ परेका छन्। पक्राउ पर्नेमा नेविसंघका इकाइ सभापित दिनेश कार्कीसहित रहेका छन्। मतदानका क्रममा उनीहरु लाइनमा बसेका थिए।

परिचय पत्र जाँच गर्ने क्रममा फर्जी भएको थापा पाएपछि स्वतन्त्र समूह बनाएर निर्वाचनमा होमिएकाले समातेर प्रहरीलाई बुझाएका थिए।