अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा)सँग सेप्टेम्बर २०२२ सम्मको सम्झौता गरेर आएका नेपाली राष्ट्रिय टोलीका मुख्य प्रशिक्षक अब्दुलाह अलमुताइरी पछिल्लो समय विवादमा फसे। उनले कडा स्वभाव र स्पष्ट वक्ताको छवि बनाएका थिए। तर, एन्फाका वरिष्ठ उपाध्यक्ष पंकजविक्रम नेम्वाङसँगको विवादले उनीमाथि प्रश्न तेर्सिए।
अलमुताइरीले सामाजिक सन्जालमार्फत मुख्य प्रशिक्षकबाट राजीनामा घोषणा गर्दै यसको कारण वरिष्ठ उपाध्यक्ष नेम्वाङ रहेको बताएका थिए। तर, उनले राजीनामा भने दिएनन्। अलमुताइरीको आरोपको नेम्वाङले सशक्त प्रतिवाद गरे। यो विवादमा निर्णय गर्न नसकेपछि एन्फाले युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयलाई समस्या समाधानका लागि जिम्मा दियो।
वरिष्ठ उपाध्यक्ष नेम्वाङ एन्फाको यो निर्णयबाट खुसी छैनन्। व्यक्तिगत रुपमा आफूले घटना बिर्सनसक्ने भए पनि संस्थागत रुपमा सही निर्णय हुनुपर्ने नेम्वाङको अडान छ। तर, एन्फा बैठकमा अध्यक्ष कर्माछिरिङ शेर्पाले मुख्य प्रशिक्षक अलमुताइरीलाई कारबाही गर्दा अन्तराष्ट्रिय सम्बन्ध बिग्रिने र नेपाली फुटबललाई अप्ठ्यारो पर्ने बताएका थिए।
शेर्पाले यसो भन्नुको पछाडि केही महत्वपूर्ण कारण छन्। प्रशिक्षक अलमुताइरी कतारी राजपरिवारसँग नजिकको सम्बन्ध भएका कुवेती नागरिक हुन्। कतारी राजपरिवारको पहलमा नै उनी नेपाल आएको बताइन्छ। कतारले उनलाई नेपाल पठाउनुको कारण खुलिनसके पनि त्यहाँ विश्वकप फुटबल आयोजनाको लागि भौतिक पूर्वधार निर्माणमा नेपाली कामदारको योगदानलाई कदर गर्दै एन्फालाई सहयोग गरेको बताइएको छ। कतारमा लामो समयदेखि अन्य कामका लागि पनि नेपालीहरु जाने गरेका छन्।
विश्व फुटबल महासंघ (फिफा)को पछिल्लो नीतिअनुसार पनि एन्फाले उनलाई प्रशिक्षक नियुक्त गरेको हो। फिफाले कुनै पनि देशको प्रशिक्षक बन्न प्रो–लाइसेन्सलाई अनिवार्य गरेको छ। नेपालमा प्रो–लाइसेन्स भएको प्रशिक्षक कोही छैन। त्यस्ता प्रशिक्षक भित्र्याउन एन्फालाई समस्या भएकै कारण कतारले सहयोग गरेको हो। यद्यपि, अलमुताइरीसँग कुनै पनि देशको सिनियर टोलीलाई प्रशिक्षण दिएको अनुभव थिएन। तर, उनीबाट नेपालले भने फाइदा लिन सक्ने एन्फा पदाधिकारीहरु बताउँछन्।
कमजोर आर्थिक अवस्था र एन्फाको आशा
नेपाली फुटबलको आर्थिक अवस्था निकै कमजोर छ। त्यही कारण मैदान मर्मतदेखि सामान्य लिग आयोजना गर्न र विदेशी प्रतियोगिता खेल्न पनि एन्फाले फिफा वा एसियाली फुटबल महासंघ (एएफसी)को अनुदानमा भर पर्नुपर्छ। यसको पछिल्लो उदाहरण हो, कतार विश्वकप २०२२ तथा एसियन कप २०२३ छनोट खेल।
उक्त प्रतियोगिताका लागि फिफाले २३ खेलाडीसहित ३६ सदस्यीय टोलीलाई कतार एयरवेजको चार्टर उडानमार्फत् दोहा हुँदै इराक पुयाएको थियो। फर्किँदा पनि फिफाले नै हवाई खर्च बेहोरिदिएको थियो।
नेपालमा हुने प्रायः खेलहरु अन्तर्राष्ट्रियस्तरको एक मात्र दशरथ रंगशालामा हुने गर्छन्। पोखरामा भएको मैदानलाई अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता प्राप्त छैन। नेपालले अन्तर्राष्ट्रियस्तरको अर्को रंगशाला बनाउने क्षमता पनि राख्दैन। चीनले २०१४ सालमा बनाइदिएको दशरथ रंगशाला २०७२ सालको भूकम्पले जीर्ण बनाएको थियो। रंगशालाको मर्मत पनि चीनकै सहयोगमा भएको हो।
त्यही कारण फुटबल विकासका लागि कतारले नेपाललाई गर्ने सहयोग महत्त्वपूर्ण छ। कतारी परियोजनाअन्तर्गत आएका प्रशिक्षक अलमुताइरीले फुटबल विकासको लागि नेपाललाई आर्थिक सहयोग गर्न फिफा र एएएफसीलाई अपिल पनि गरेको उनी निकट स्रोतले जनाएको छ।
उनले नेपाली फुटबल व्यावसायिक नभएकै कारण गुणस्तरीय फुटबल खेलाडी उत्पादन गर्न नसकेको बताउने गरेका छन्। ‘खेलाडीको भविष्य तथा खेलको विकास गर्न सहयोग मागेका छौं। पछिल्लोपटक व्यावसायिक बन्ने क्रममा रहेको नेपाली फुटबलमाथि लगानी गर्न फिफा र एएएफसी पनि सकरात्मक देखिएको छ,’ प्रशिक्षक निकट स्रोतले भन्यो।
उनका अनुसार मैत्रीपूर्ण खेल, खेलाडीको सुविधाजनक होस्टेल बसाइ, अभ्यास सामग्रीसहित विषयमा खर्च गर्न फिफा र एएएफसी नेपाललाई ६ मिलियन डलर अर्थात् लगभग ६० करोड नेपाली रुपैयाँ दिन सकारात्मक छन्। यसका अलवा कतारी सरकारले पनि एन्फालाई सहयोग गर्दै आएको छ। प्रशिक्षक अलमुताइरीलाई कतारी फुटबल संघले नै पारिश्रमिक बेहाेर्ने गरी पठाएको हो। खाने–बस्ने व्यवस्था भने एन्फाले गरिरहेको छ।
अलमुताइरीको तलब कति हो भन्ने स्पष्ट छैन। नेपालले खेलेका पछिल्ला चार अन्तराष्ट्रिय खेलमा प्रशिक्षक रहेका उनले निकै तारिफ पाएका छन्।
कतारसँगको सम्बन्ध
कतारी फुटबल संघको सहयोगमा नेपाली राष्ट्रिय टिमका केही खेलाडीको उपचार कतारको अस्पतालमा भइरहेको छ। राष्ट्रिय टिमका विक्रम लामा र विमल घर्ती मगरको उपचार कतारको अप्सटर हस्पिटलमा भएको थियो। विक्रम उपचारपछि नेपाल फर्किसकेका छन् भने विमल कतारमै छन्। यस्तै, नेपाली राष्ट्रिय टिमकी फरवार्ड सावित्रा भण्डारी घुँडाको उपचारको लागि सोही अस्पतालमा छिन्। उनको उपचार खर्चको केही हिस्सा एन्फाले बेहोरिरहेको छ भने केही कतार सरकारले बेहोरिरहेको छ।
प्रशिक्षक अलमुताइरी नेपाल छाड्नेबित्तिकै यो सुविधा कटौती हुनसक्ने बताइन्छ। ‘कतारले फुटबल विकासको लागि निसर्त प्रशिक्षक पठाएको हो। तर, विवादकै कारण प्रशिक्षकले नेपाल छाडे यो सुविधा स्वतः कतौटी हुन्छ। यसका साथै नेपालप्रति कतारले हेर्ने दृष्टिकोण पनि परिवर्तन हुन्छ,’ एन्फा स्रोतले भन्यो।
उक्त स्रोतका अनुसार प्रशिक्षक अलमुताइरीको किचलो कतार फुटबल संघसम्म पुगिसकेको छ। संघले कतारी सरकारलाई जानकारी गराउने नै भयो। विवाद तत्काल अन्त्य नगरे भविष्यमा कतारले नेपाली फुटबल मात्र होइन, त्यहाँका श्रमिकहरुमाथि हेर्ने दृष्टिकोण पनि परिवर्तन गर्ने उनले दाबी गरे।
मैत्रिपूर्ण खेलमा जोडबल
अलमुताइरीको नेतृत्वमा नेपालले इराकविरुद्ध मैत्रीपूर्ण खेल तथा विश्वकप र एसिया कप छनौटका तीन गरी कुल चार खेल खेलेको छ। जसमा एक जित हासिल भएको थियो। विश्वकप छनोटमा चाइनिज ताइपेईलाई २–० ले हराउँदा अस्ट्रेलिया र जोर्डनसँग भने नेपाल समान ३–० ले पराजित भएको थियो।
सन् २०११ मा अम्मानमा भएको खेलमा जोर्डनले नेपाललाई ९–० ले हराएको थियो। बलियो जोर्डनलाई नेपालले ३–० मा रोक्नु नै ठूलो उपलब्धी हो। यस्तै, विश्वकप र एसिया कप छनौटको पहिलो लेगमा नेपाल अष्ट्रेलियासँग उसैको घरेलु मैदानमा ५–० गोल अन्तरले हारेको थियो। पछिल्लो खेलमा बलियो प्रतिद्वन्द्वी अष्ट्रेलियालाई ३–० मा रोक्नु पनि नेपालको सफलता नै हो। त्यसैले अलमुताइरीको प्रशंसा भएको हो।
नेपाली खेलाडीलाई पर्याप्त प्रशिक्षण नदिइनु, पर्याप्त घरेलु प्रतियोगिता नहुनु, तालमेल नमिल्नु र खेलाडी छनोटमा राजनीतिकरण हुनु नै उत्कृष्ट नतिजा हात नपर्नुको कारण हुन्। तर, अहिले प्रशिक्षक अलमुताइरी खेलाडी छनोटमा हाबी छन्। आफूले छनोट गरेको टोलीमाथि एन्फाले हस्तक्षेप गरे स्वीकार्य नहुने उनले बताउँदै आएका छन्।
अलमुताइरीले केही सिनियर खेलाडीलाई आराम दिएर युवा खेलाडीलाई मौका दिइरहेका छन्। मैदानमा ४–३–३ को फर्मेसनमा खेलाडी उतारिरहेका छन्। उनले प्रशिक्षण थालेपछि नेपाली खेलाडीको गति र तालमेलमा निकै सुधार भएको स्पष्ट देख्न सकिन्छ। त्यही कारण उनको प्रशंसा भएको हो।
खेलाडीलाई अन्तर्राष्ट्रिय अनुभव दिलाउन अलमुताइरीले पर्याप्त पहल गरिरहेका छन्। त्यसको पछिल्लो उदाहरण इराकसँगको मैत्रीपूर्ण खेल हो। गत जेठमा इराकको बसरास्थित अल फयहा अन्तरराष्ट्रिय मैदानमा भएको खेलमा नेपाल घरेलु टिमसँग ६–२ गोल अन्तरले पराजित भएको थियो। नेपालले जित हात नपारे पनि खेलाडीले आफूभन्दा बलियो टोलीसँग खेलेर अनुभव हासिल गर्न पाएका छन्। प्रशिक्षक अलमुताइरी यसलाई निरन्तरता दिन चाहन्छन्। साफको तयारीमा रहेको राष्ट्रिय टिमले उनकै योजनाअनुसार भारतसँग दशरथ रंगशालामा मैत्रीपूर्ण खेल खेल्ने भएको छ। उनले बंगलादेश, सिंगापुरलगायत देशका राष्ट्रिय टिमसँग पनि मैत्रीपूर्ण खेल खेल्न एन्फालाई पहल गराएका थिए।
नेपालले सार्क राष्ट्रभन्दा थाइल्याण्ड, इराक, कतार, सिंगापुर, भियतनामलगायत बलिया राष्ट्रहरुसँग खेल खेल्न जरुरी छ। यसको लागि प्रशिक्षक अलमुताइरीमार्फत नै सार्थक पहल हुन सक्छ। ‘नेपाली खेलाडीले विगतमा थाइल्याण्ड र सिंगापुरसँग खेलिसकेका छन्। उनीहरुको खेल्ने शैली र सीपबाट हामी लाभ लिन सक्छौं’, एन्फा सम्बद्ध स्रोतले भन्यो, ‘विश्वकपमा भाग लिइसकेको कतार जस्तो बलियो टोलीसँग नेपालले खेल्ने आँट राख्नुपर्छ। कतारको ‘बी’ टीमसँग नै खेल्न पाए पनि नेपालको लागि ठूलो कुरा हो।’
फिफामा एन्फाको छवि नकारात्मक
नेपाली फुटबलमा हुने भ्रष्टाचार र राजनीतिका कारण फिफा र एएफसीमा राम्रो प्रभाव छैन। लामो समयसम्म एन्फामा एकछत्र राज गरेका गणेश थापालाई फिफाले आर्थिक जरिवानासहित १० वर्ष राष्ट्रिय र अन्तरराष्ट्रिय फुटबल गतिविधिमा प्रतिबन्ध लगाएको छ। २०५१ सालदेखि एन्फा अध्यक्ष बनेका थापाको कार्यकालमा अनेक विवाद र आर्थिक अनियमितता भएको फिफाको ठहर छ।
नेपालमा फुटबलको संस्थागत विकास गर्न आएको अन्तर्राष्ट्रिय अनुदानको रकम थापाले व्यक्तिगत खातामा लुकाउने, शंकास्पद खर्च गर्ने, फर्जी कम्पनी खडा गरेर भुक्तानी गर्नेलगायतका काम गरेको फिफाले जनाएको छ। यसकारण नेपाली फुटबलबारे फिफाको बुझाइ राम्रो छैन। फिफाले नेपाललाई हेर्ने दृष्टिकोण अझै परिवर्तन नभएको एन्फा पदाधिकारी बताउँछन्। प्रशिक्षकमाथि कारबाही भए वा उनले राजीनामा दिए एन्फाको छवि थप बिग्रिने एन्फाका केही पदाधिकारीको बुझाइ छ।
यता, वरिष्ठ उपाध्यक्ष पंकजविक्रम नेम्वाङ र प्रशिक्षकको विवादमा सरकार घुसे त्यसले फिफा र एन्फामा राम्रो सन्देश दिँदैन। बरु फिफा र एएफसीको विधानअनुसार स्वतन्त्र समितिले छानबिन गर्दा उचित हुन्छ। तर, एन्फाले नै विवाद युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयलाई जिम्मा दिएको छ। यसरी तेस्रो पक्षको हस्तक्षेप भए फिफाले फुटबल संघ निलम्बन गर्नसक्छ। यस्तै कारण गत चैतमा फिफाले पाकिस्तान फुटबल संघ (पीएफएफ) लाई निलम्बन गरेको थियो। नेपाल अब त्यही बाटोमा हिँड्न थालेको छ। यसबाट नपाली फुटबललाई एन्फा पदाधिकारी र प्रशिक्षकले नै बचाउनुपर्नेछ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1751879619.webp)
-1749826086.png)
