वामपन्थीले हुर्काइरहेका ‘राजावादी’

महाधिवेशन विशेष

डिबी खड्का आइतबार, मंसिर १९, २०७८ १७:५८

काठमाडौं– २०७२ सालमा नेपालको संविधान जारी भएपछि गरिएको पहिलो आमनिर्वाचन २०७४ बाट 'राजावादी'हरुलाई बिदा गर्ने अवसर लोकतान्त्रिक गणतन्त्र अंगिकार गरेका दलहरुसँग थियो। ११ वर्षअघि राजतन्त्र ढालेका दलहरुले त्यसका पक्षधरलाई समेत संसद्बाहिरै राख्ने अवसर उपयोग गर्न सकेनन्। त्यसको परिणाम हुन् राजेन्द्र लिङ्देन।

२०७४ सालमा झापा क्षेत्र नम्बर ३ को मतपरिणाम घोषणा हुँदा दृष्य कस्तो दारुण देखियो भने गणतन्त्रका लागि मरिमेटेका कांग्रेस नेता कृष्ण सिटौला हारे। राजावादी भएका कारण त्यही क्षेत्रका जनताले २०६२\६३ मा कालोमोसो दलेका राजेन्द्र लिङ्देनले माननीयको माला लगाए।

यो स्वर्णिम अवसर दिनेमा दक्षिणपन्थ पक्षधर र सामन्तवादको अवशेष भन्दै लिङ्देनको घर जलाउने माओवादी पनि हो। एमालेका लागि आफ्नै अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीलाई झापा क्षेत्र नम्बर ३ मा जिताउने 'अवसर' कार्यान्वयनको अर्को शृंखला थियो त्यो।

गणतन्त्रवादीले जिताउँदै लगेका राजावादी
वामगठबन्धन अर्थात् एमाले–माओवादीको समेत भोट प्राप्त गर्दा लिङ्देनले कांग्रेस नेता सिटौला भन्दा १२ हजार बढी मतले जिते। सिटौलाले ३१,१७१ मत प्राप्त गरेका थिए भने लिङ्देनले ४४,६१४ मत। तर, उक्त क्षेत्रमा लिङ्देनको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले समानुपातिकमा जम्मा १६ हजार १ सय ६८ मत मात्रै प्राप्त गर्‍यो। यसको अर्थ लिङ्देन जिताउने झन्डै २८ हजार मत एमाले र माओवादीको थियो।

बहुदलपछि बनेको, तर त्यसपछि पनि राजाले गरेका शासनमा रजगज गरेको पञ्चहरुको यो पार्टीको सुक्दै गरेको 'बिउ'मा लिङ्देनको जित 'टुसा' बनेर पलाएको छ। इतिहास भइसकेको राजसंस्थालाई ब्युँताउने र खुट्टो टेक्दै गरेको धर्मनिरपेक्षतालाई फेरि ढाल्ने 'खड्ग' बोकेर लिङ्देन राप्रपाको नेतृत्व लिन आइपुगेका हुन्।

जितकै दिन उनले भनिसके, 'हामीले राजसंस्था र हिन्दूराज्य चाहियो भनेर सडकमा भएकालाई जोड्न सकेका छैनौं। त्यसतर्फ ध्यान दिनुपर्छ।' नेपालको संविधानअन्तर्गत रहेको संघीय संसद्का यी सदस्यले निर्धक्क संविधानविरुद्ध लाग्ने उद्घोष गर्ने वातावरण वामपन्थी दलहरुले नै सिर्जना गरेका हुन्।

'लोपोन्मुख' पार्टी राप्रपाबाट झापा-३ मा जितेपछि बनेको उनको व्यक्तित्वले उक्त पार्टी बौरिँदो छ। त्यही जितको हवाला दिएर उनी यतिबेला राप्रपाको अध्यक्ष बनेका छन्। हेर्दा राप्रपाका प्रतिनिधिले जिताए जस्तो देखिए पनि यसमा सबैभन्दा ठूलो योगदान एमाले र माओवादीको छ। उनीहरुले लिङ्देनको व्यक्तित्व 'राष्ट्रिय' नबनाएका भए उनको उदय सायद सम्भव हुने थिएन।

संरक्षण हुँदै जाने सम्भावना
२००७ सालमा प्रजातन्त्र ल्याएर अर्को ८ वर्षमा खोसिएको र २०४६ सालमा बहुदल ल्याएर २०५९ सालमा खोसिएको इतिहास लोकतान्त्रिक गणतन्त्रका पक्षधरले बिर्सेका छन्। यो व्यवस्थाका लागि रगत बगाउनेहरुको योगदानलाई कुल्चिँदै 'अब्बल राजावादी' जिताउन उनीहरु फेरि पनि सक्रिय हुने सम्भावना टरेको छैन।

राप्रपाले त आफ्नो प्रमुख दुई अजेन्डामा एक हिन्दूराज्य घोषणालाई राखेको छ। धर्मनिरपेक्षतावादी नेकपा एमाले पनि त्यही लाइनतिर झुकिरहेको संकेत यसका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीका पछिल्ला गतिविधिले गरिरहेका छन्।

संयोगले केही दिनको अन्तराल पारेर यी दुवै 'झापाली'हरु आ-आफ्नो पार्टीको नेतृत्वमा पुगेका छन्। हिन्दू धर्मका विषयमा उनीहरुको 'समान मान्यता'ले अझ निकट पुर्‍याउन सक्छ। त्यसैमाथि ५ दलीय गठबन्धनका कारण एक्लिएका ओलीले आगामी निर्वाचनमा केही ठाउँमा राप्रपासँग तालमेल गर्ने सम्भावना कायम छ।

दुवै पार्टी अध्यक्षले आफूलाई सुरक्षित गर्न पनि एक अर्कालाई सघाउनुपर्ने हुन सक्छ। किनभने २०७४ सालको मतपरिणाम अनुसार लिङ्देनको क्षेत्रमा एमालेसँग १९ हजार ८ सय २९ भोट छ, जुन एमालेको उम्मेदवार जिताउन प्रशस्त हुँदैन। कांग्रेस एक्लैको ३१,१७१ मत छ।

ओलीले चुनाव जितेको झापा क्षेत्र नं ५ मा राप्रपाको ९ हजार ५९ मत छ, जुन मतले ओलीलाई चुनाव जित्न थप सहज बन्न सक्छ।

जरो गाड्दै जाने जोखिम
झापा मात्रै होइन, एमालेले राप्रपासँग थप दुई जिल्लामा रणनीतिक सहकार्य गर्नसक्ने सम्भावना छ। ती पनि महानगर र उपमहानगर रहेका चितवन र बाँकेका निर्वाचन क्षेत्र।

चितवन क्षेत्र नम्बर ३, २०७४ सालमा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड' वाम गठबन्धनबाट विजयी भएको क्षेत्र हो। समानुपातिक मत परिणामको हिसाब गर्ने हो भने माओवादी केन्द्र मात्रै उक्त क्षेत्रमा तेस्रो हुन्छ। उसँग जम्मा २२ हजार ९ सय ८८ मत छ।

पहिलो पार्टी कांग्रेस देखिन्छ, कांग्रेससँग २६ हजार १ सय ३७ मत छ भने एमाले दोस्रो पार्टी हो र उसँग २४ हजार १ सय ५५ मत देखिएको छ। राप्रपाको समानुपातिक मत जम्मा ५ हजार ६ सय ३३ छ।

समानुपातिक मत परिणामअनुसार विक्रम पाण्डेले जम्मा ३१ हजार ७ सय ७० मात्रै प्राप्त गर्नुपर्ने हुन्छ, तर उनले ३८ हजार ९३५ मत पाए।

चितवनमा एमालेलाई माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्ड हराउनु छ। त्यसका लागि अघिल्लो वर्ष कांग्रेसले समर्थन गरेका पाण्डेलाई सघाउन सक्छ। सबैभन्दा धेरै मतदाता भएको कांग्रेसभित्र चितवनमा माओवादीसँग गठबन्धन हुन नदिन दबाब छ।

बाँकेको नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिकामा राप्रपाबाटै निर्वाचित राणा प्रतिनिधि सभाको उम्मेदवार बन्ने र एमालेले सघाउने चर्चा चलिरहेको छ। झापाका लिङ्देन, चितवनका पाण्डे र बाँकेका धवल शमशेर राणालाई जिताइयो भने पूर्वबाट सुरु गरेको राजावादी रोप्ने क्रम पश्चिमसम्म फैलाउनु जस्तै हुनेछ।