पहिलो महिला सभामुख ओनसरी, जो परिचय दिँदै डुलिरहेकी छिन् काठमाडौं- २

निर्वाचन विशेष

काठमाडौं स्थलगत पहिलो महिला सभामुख ओनसरी, जो परिचय दिँदै डुलिरहेकी छिन् काठमाडौं- २

धनु विश्वकर्मा बिहीबार, कात्तिक १७, २०७९ १९:१३

तस्बिर : मनिष अर्याल

काठमाडौं- बिहीबारदेखि उम्मेदवारहरुले औपचारिक रुपमा प्रचार अभियान सुरु गरे। उम्मेदवारहरुको प्रचारशैली नियाल्ने क्रमको पहिलो दिन हामीले छान्यौं, ओनसरी घर्तीमगर।

काठमाडौं- २ बाट प्रतिनिधि सभा उम्मेदवार उनले बिहीबारदेखि नै घरदैलो थालेकी हुन्। रोल्पामा जन्मे, हुर्केकी, सशस्त्र संघर्ष गरेकी र जनप्रतिनिधिका रुपमा समेत छानिएकी उनी पूर्वसभामुख समेत हुन्। सभामुख बन्ने शौभाग्य पाएकी एकमात्र महिला नेताका रुपमा उनको आफ्नै पहिचान छ।

तर, काठमाडौं- २ सँग उनको उस्तो चिनजान छैन। सादा प्रिन्ट सारी, हरियो स्विटर, काँधमा पातलो फरिया र खुट्टामा स्पोर्ट जुत्ता लगाएकी ओनसरी अग्ला घरका गल्लीबाट आकाशतिर हेर्दै भनिरहेकी छिन्, 'नमस्ते म ओनसरी घर्तिमगर। सत्ता गठबन्धनका तर्फबाट हजुरहरुको उम्मेदवार।'

314372856_642188874014789_594089883181178197_n1667476611.jpg

मोबाइल घडीको अंकले बिहान ७ बजेको डिजिटल अंक देखाउँदै थियो। पेप्सीकोलाको खहरेमा विहानको घाम झुल्को पुग्दै थियो, मुख्य सडकको छेउमै लुम्बिनी तन्दुरी रेष्टुरेन्टमा चिया पिउनेको भिड बढ्दो थियो। ठूलो आवाजमा गीत बजाउँदै भ्यान आइपुग्यो। अगाडि ब्यानर थियो र लेखिएको थियो, प्रतिनिधि सभा उम्मेदवार ओनसरी घर्तिमगर (नेकपा माओवादी केन्द्र), धुव्र केसी प्रदेश १ (नेपाली कांग्रेस), भरतप्रसाद फुयाँल, प्रदेश २ (एकीकृत समाजवादी)।

गीत बजिरहेको छ, ‘ए काका, ए आमा, गठबन्धनलाई जिताउँ! ओनसरीलाई जिताउँ।' सेल्फी खिच्ने र टिकटक बनाउनेहरु आफ्नै धुनमा मग्न छन्। त्यही क्रममा प्रवेश भएको हो, माथि उल्लेखित हुलिया भएकी ओनसरीको। त्यो तामझाम ओनसरीलाई चित्त बुझेनछ। निर्देशन दिइन्, ‘अनुशासित र नियमवद्ध तरिकाले मतको अपिल गरौं सबै साथीहरु।'

बालबालिकाहरु झण्डा लिएर नाच्न थाले। प्रचारमा आएका एक पुरुषले झण्डा खोसे। अर्का समर्थकले नाच नाच भनेर उक्साए। बच्चाहरु के छाड्थे ? थप झण्डा तानेर आफ्नै पारामा रमाइलो गर्दै टाढिए।

ओनसरी खहरे चोकको नेपाल यातायातको बस लाग्ने गल्लीतिर लागिन्। उनीसँगै कार्यकर्ताहरु झन्डा पर्चा लिएर गल्लीमा छिरे।

312101375_652704709633723_3093716873741552710_n1667476631.jpg

शहरका व्यस्त मतदाता भने आफ्नो काममा मस्त छन्। घर-घरको अगाडि गएर ठूलो माइकको कर्कशले पनि उनीहरुको नियमितता विथोल्न सकेन। बाटोमा भेटिएकाहरुसँग हात जोडर सत्ता गठबन्धनका पक्षमा ओनसरीले भोट मागिन् ।

खहरे घुमिसक्दा कुनै मतदातासँग पनि ओनसरी दोहोरो लामो कुरा भएन। संसदमै १५ वर्ष पुगिसकेकी ओनसरी उक्त क्षेत्रमा नयाँ हुन्। सभामुखसम्म बने पनि चर्चा र विवाद दुवैबाट परै रहेकी उनलाई कतिले चिन्दै चिनेनन्। चिन्नेहरुलाई भन्नु केही थिएन।

खहरे चोकमा रहेको रवीन्द्र केसी र निरोज हमालको ग्रिल उद्योगनेर पुगेपछि भने छोटो संवाद भयो। उनीहरु दुवै जना यही क्षेत्रका बासिन्दा हुन्। 'यहाँबाट मतदान गरेको ३१ वर्ष पुगिसकेछ,' रवीन्द्रले पछि हामीसँग भने। ओनसरी उनीहरु नजिक गइन्, 'नमस्कार, हामीलाई मतदान गर्नुहोला।'

रवीन्द्रले नमस्कार फर्काउँदै भने, 'हाम्रो मत तपाईंलाई नै हो तर रोजगारीका लागि हामी जस्ता मजदूर गरिखानेलाई पहल गरिदिनुपर्‍यो।' ओनसरीले आश्वस्त पार्न थपिन्, 'माओवादीले रोजगारीको ग्यारेन्टी गर्छ। पूरै देशको समस्या हल गर्छ।'

ओनसरी अघि बढिन्। रवीन्द्र र निरोज त्यहीँ उभिए। हामी उनीहरु नजिक पुग्यौं। दुईमध्ये रवीन्द्रले ओनसरीलाई चिनेका रहेछन्। ‘रोल्पाको मान्छे, यहाँ आउनुभएछ’, उनले भने, 'यो क्षेत्रमा गठबन्धनमा कांग्रेसको भर हो। कांग्रेस इमान्दार भए यस्तो सोझो महिलालाई जिताए हुने।'

'नेताजस्तो व्यवहार' नभएकी उनको सामान्यपनले उनीहरुलाई प्रभावित पारेको रहेछ। ओनसरीको टोली खहरेबाट टाउन प्लानिङ्गतर्फ छिर्‍यो। भेटिने जतिसँग भोट मागिन्। आफ्नै दैलोमा उम्मेदवार आउँदा पनि घरकाहरुले भने बाहिर आउन त्यति जाँगर चलाएनन्। झ्याल र बार्दलीबाट नियाले उनीहरुले। ओनसरीले माथितिर हेर्दै नमस्कार गरिन्। उनको समूहमा रहेकाहरुले कहिले गेटमुनिबाट र केहीले भित्ता माथिबाट प्रचार सामग्री फालेर हिँडे।

311935413_485359976961296_8171835352248882102_n1667476651.jpg

ओनसरी घरदैलो पुगिरहेकी थिइन्। रोल्पाका उकाली-ओराली गरेकी उनको अझै हिँडाइको रुफ्तार कमजोर थिएन। एकहोरो हिँडेरै आधी-बिहान सकियो।

टाउन प्लानिङमै रहेको यानी राजभण्डारीको घरमा पुग्दा बल्ल मतदाताबाट हुने स्वागत भयो। भित्रबाट यानी खादा र अबिर लिएर आइन्। साथमा उनको बच्चा पनि थियो। उनले ओनसरीलाई जितको शुभकामना भनिन्। भनिन्, ‘तपाईं जस्तो शालिन महिलालाई अब काठमाडौंले जिताउनुपर्छ।’ यानी पनि उनको सामान्य जीवनशैलीसँग प्रभावित रहिछन्। आफू कांग्रेस निकट बताउने उनले ओनसरीले जित्ने दाबी गरिन्। थपिन्, ‘सबै जनताले महिलालाई अवसर दिनुपर्छ।’

समृद्धिमा चासो

यानीलाई यहाँको विकासमा मात्रै होइन, देशकै समृद्धिमा चासो छ। त्यसमै केही थपिन्, 'यो क्षेत्रमा पर्ने मूलपानी सडकको सुधार होस्। सुकुम्बासी व्यवस्थापन होस्। फोहोरको समस्या समाधान होस्।'

ओनसरीको टोली मकै पोल्ने चोकतिर लाग्यो। चोकबाट तीनतिर जाने बाटो छ। समूहमा प्रचार गर्दै हिँडेका केही त्यही चोकमा रुमलिए। ओनसरी भने घरदैलोमै लागिन्। हामी भने चोकमा रहेका कार्यकर्तासँग गफिन थाल्यौं।

कांग्रेसको चारतारे झण्डा बोकेकी समूहकी एक युवतीले गठबन्धनमा इमानदारिता अभाव रहेको गुनासो पोखिन्। गुनासो भने स्थानीय तहको निर्वाचनलाई लिएर रहेछ। मुख अमिल्याउँदै उनले भनिन्, ‘जय नेपाल भन्ने, मत अन्त हाल्ने?’

सबैले एकढिक्का भएर नलागुन्जेलसम्म जित निकाल्न नसकिने उनको बुझाइ छ। उनी नेताका रुपमा बोलिन्, 'प्रतिगमनकारी पक्षलाई घुँडा टेकाउनका लागि भए पनि ओनसरीको जित हुनैपर्ने ती युवतीको टिप्पणी थियो।'

मकै पोल्ने चोकमा बिहानको घाम तापिरहेको प्रचार समूह जित्न सकिनेमा आशावादी देखिन्थ्यो। कतिपय भने रोल्पाकी ओनसरीलाई यहाँ परिचित गराउन समय लाग्ने भन्दै निराशा पोख्दै थिए। नेपालको पहिलो महिला सभामुख जस्तो बिरासत बोकेकालाई जनतामा चिनाउनुपर्ने गरी लाग्नुपर्ने कुरामा उनीहरुको एक मत भयो।

ओनसरी अघि बढिरहिन्। उनले मत मागिरहिन्। तर कसैले उनीसँग केही मागेनन्। न अजेन्डा मागे। न आश्वासन। बिहीबार पाल्पाकोट, जडिबुटी, कोटदेवी, कस्मिक, काडाँघारी, कोटेश्वर, विरेन्द्र चोक गोठाटार र पेप्सीकोला क्षेत्रमा चुनावी प्रचार प्रसार सक्नेगरी टोलीले रफ्तार पक्डेको थियो।

टाउन प्लानिङमै भेटिए कपडा व्यापारी मणिराम फुयाँल। नेकपा एमालेबाट यही क्षेत्रमा प्रतिनिधि सभा उम्मेदवार रहेकाको नाम पनि मणिराम फुयाँल नै हो। अर्का उम्मेदवारसँग नामथर नै मिल्ने यी मणिरामको पहिलेको घर काभ्रेपलाञ्चोक हो। अहिले मतदाता नामावली यही क्षेत्रमा सारेका छन्। उनले यहाँबाट २०७४ सालदेखि मतदान गर्दै आएका छन्। ओनसरीले उनको पसलमा पुगेर मत मागिन्। मणिरामले हुन्छको संकेत गरे।

ओनसरी त्यहाँबाट निस्केपछि हामी मणिरामसँग गफिन थाल्यौं। उनले रोल्पाकी ओनसरीको काठमाडौं-२ अवतरण सहज नभएको बताए। मणिरामले भने, ‘माओवादीको २०६४ साल जस्तो क्रेज भए पो सम्भव हुन्थ्यो।’

अलि-अलि राजनीति बुझेका उनले ओनसरीकै इच्छाले नभई गठबन्धनको बाध्यताको उपज उनी यहाँ आइपुगेको बताए।

उनले २०६४ मा समानुपातिक, २०७० मा प्रत्यक्ष र २०७४ मा समानुपातिकबाट सांसद भइसकेको सुनाए। 'संसदमा निरन्तर रहेको १५ वर्ष भएको छ। ओनसरीले विकास गर्ने ठाउँ, अजेण्डा र आफ्ना प्रगति विवरण रोल्पालाई देखाएको भए सानदार जित निकाल्न सक्नुहुन्थ्यो,' उनले भने, 'यहाँ त सजिलो छैन।'

२०७४ मा यो क्षेत्र एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधव नेपालले एमालेबाट जितेको क्षेत्र हो। नेपाल रौतहटमा झरेपछि ओनसरीको इन्ट्री भएको हो।

यहाँका स्थानीयमा निर्वाचनलाई लिएर खासै उत्साह छैन। पेप्सीकोला छेउमा तरकारी बेचिरहेका नीलकण्ठ सत्याल ‘हर्ष न विस्मात्’ जस्तै भएको बताउँछन्। उम्मेदवार ओनसरीले उनी नजिकै गएर नमस्कार गरिन्। मतदान गर्न अपिल गरिन्। सत्यालले खास वास्ता नगरेर जवाफ फर्काए, 'जो राम्रो गर्छ, उसैलाई मतदान गर्ने हो।'

नीलकण्ठले स्थानीय तहको निर्वाचनमा मतदान गरेनन्। अहिले मतदान गर्ने योजना त बनाएका छन् तर कसलाई गर्ने भन्नेबार घरसल्लाह बाँकी रहेको बताउँछन्। उनले ओनसरीलाई राम्ररी चिनेनन्। नयाँ उम्मेदवारकै रुपमा लिएका रहेछन्।